Amerykańska Administracja Pomocy
Amerykańska Administracja Pomocy (ang. American Relief Administration, ARA; w starszych publikacjach polskich znana również jako Amerykański Wydział Ratunkowy) to amerykańska organizacja rządowa, której celem była dostarczanie pomocy humanitarnej (głównie żywnościowej) do Europy, a później także do ZSRR po zakończeniu I wojny światowej.
Historia
ARA została utworzona przez amerykański Kongres 24 lutego 1919 roku. Początkowo dysponowała budżetem wynoszącym 100 milionów USD, a kwota ta wzrosła dzięki wsparciu ze źródeł prywatnych. Organizacja dostarczyła około 4 milionów ton artykułów do 23 krajów, w tym głównie do Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Belgii, Czechosłowacji, Niemiec, Austrii, Polski oraz ZSRR, a także do krajów bałtyckich, Armenii, Jugosławii, Węgier, Rumunii i Turcji. Około 20% jej funduszy przeznaczono na pomoc dla Polski, a działalność ARA obejmowała dostawy zboża, mleka, tłuszczów, odzieży oraz sprzętu technicznego. Produkty te były rozdzielane przez organizacje społeczne oraz pełnomocników rządowych.
Znaczna część pomocy ARA koncentrowała się na wsparciu dzieci. Organizacja ta wspierała również innych potrzebujących, takich jak repatrianci, nauczyciele, studenci, emeryci, a także (w okresie wojny polsko-bolszewickiej) żołnierze, co spotkało się z krytyką niektórych środowisk. Niektórzy historycy, w tym Jerzy Lerski, uważają, że pomoc ta miała istotne znaczenie dla wysiłku militarnego Polski. Pilot Merian C. Cooper, znany z tej wojny i organizator Eskadry Kościuszkowskiej, trafił do Polski jako pracownik ARA. W 1920 roku szefem misji w Polsce został Cyril J. Quinn z Michigan.
Na czele programu stał Herbert Hoover, który w późniejszych latach został prezydentem USA. W 1919 roku jedna z ulic Warszawy otrzymała nazwę alei Hoovera. W wigilię tego samego roku Józef Piłsudski wysłał depeszę do Hoovera, dziękując mu za dary dla dzieci w Polsce. Uniwersytet Jagielloński uhonorował Hoovera tytułem doktora medycyny za jego wkład w poprawę zdrowia społeczeństwa polskiego. W 1921 roku tytuły doktora honoris causa przyznały mu również Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet Lwowski. W 1922 roku w Warszawie odsłonięto (dziś nieistniejący) Pomnik Wdzięczności dla Stanów Zjednoczonych Ameryki, autorstwa Xawerego Dunikowskiego, upamiętniający działania ARA, obok pomnika Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. Hoover został Honorowym Obywatelem m.st. Warszawy, Honorowym Członkiem PCK oraz Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, a także Honorowym Obywatelem Lwowa oraz, w 1922 roku, Honorowym Obywatelem Rzeczypospolitej.
American Relief Administration zakończyła swoją działalność w Europie (w tym w Polsce) w czerwcu 1922 roku. Całkowity koszt pomocy wyniósł 200 milionów dolarów, co po uwzględnieniu inflacji odpowiadałoby około 4 miliardom dolarów.
W ZSRR ARA prowadziła działalność do 1923 roku. W 1921 roku, w czasie wielkiego głodu na Powołżu w bolszewickiej Rosji, Senat USA zatwierdził 20 milionów dolarów na pomoc dla ZSRR. ARA dostarczyła żywność 11 milionom głodujących, co pozwoliło rządowi bolszewickiemu zaoszczędzić środki, które mogły być przeznaczone na zakup broni za granicą. Pomoc dla ZSRR została wstrzymana w 1923 roku, gdy ARA odkryła, że ZSRR wznowił eksport zboża.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- American Relief Administration. biznes.pwn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-03)]., PWN
- Special Collections in the Hoover Library on War, Revolution, and Peace, Almond, Stanford University Press, ISBN 0-8047-0336-1, [1]
- ZBIGNIEW L. STAŃCZYK, Herbert Hoover a Polska, Przegląd Polski 14 września 2007
- Iskierka nadziei, Historykalia
Linki zewnętrzne
- A brief description of the work conducted in Poland by the American relief administration in cooperation with the Polish government., Krótki zarys działalności Amerykańskiego Wydziału Ratunkowego, prowadzonej przy współudziale rządu polskiego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, University of California Los Angeles Library, 1922.
