Amerykanie chińskiego pochodzenia
Amerykanie chińskiego pochodzenia (chiń. upr. 华裔美国人; chiń. trad. 華裔美國人; pinyin Huáyì Měiguórén, również chiń. upr. 美国华人; chiń. trad. 美國華人; pinyin Měiguó Huárén) to obywatele Stanów Zjednoczonych, których korzenie sięgają Chin lub którzy mają przodków z tego kraju. Ich pochodzenie nie ogranicza się tylko do Chińskiej Republiki Ludowej, ale obejmuje także Hongkong, Makau oraz inne tereny Azji, w przeszłości zamieszkiwane przez Chińczyków, takie jak Singapur, Wietnam, Malezja, Indonezja, Birma, Filipiny i Tajwan.
Pierwsi imigranci z Chin dotarli do Ameryki w 1820 roku, według danych rządu USA. Przed rokiem 1848, kiedy to wybuchła gorączka złota, do Kalifornii przybyło mniej niż tysiąc Chińczyków. W tym czasie Chińczycy często pracowali w kopalniach jako najtańsza siła robocza.
W 1852 roku w Stanach Zjednoczonych mieszkało już 25 000 chińskich imigrantów, a w 1880 roku ich liczba wzrosła do 105 465. Większość osiedlała się w Kalifornii, byli to głównie młodzi mężczyźni z prowincji Guangdong, z niskim poziomem wykształcenia. W latach 1885–1943 wprowadzono ustawę znaną jako „Chinese Exclusion Act”, która ograniczyła napływ Chińczyków do USA. Po zniesieniu ustawy w 1965 roku imigracja z Chin była nadal ściśle kontrolowana i ograniczana. W latach siedemdziesiątych XX wieku dominowali imigranci z Hongkongu i Tajwanu, podczas gdy w latach osiemdziesiątych, w wyniku liberalizacji polityki emigracyjnej w Chinach, imigranci z Chin kontynentalnych stali się największą grupą etniczną w USA. Język kantoński, którym posługuje się większość chińskich imigrantów, jest trzecim najczęściej używanym nieangielskim językiem w Stanach Zjednoczonych.
Obywatelstwo
Na mocy 14. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych oraz orzeczenia Sądu Najwyższego, każdy obcokrajowiec, w tym Chińczyk, urodzony w USA automatycznie uzyskuje obywatelstwo amerykańskie. W trakcie procesu naturalizacji imigranci muszą złożyć przysięgę wierności Stanom Zjednoczonym, jednak nie są zobowiązani do rezygnacji z poprzedniego obywatelstwa. Chińska Republika Ludowa nie uznaje podwójnego obywatelstwa, traktując wszystkich naturalizowanych Amerykanów chińskiego pochodzenia jako osoby, które zrzekły się obywatelstwa ChRL. Z kolei Republika Chińska (Tajwan) akceptuje podwójne obywatelstwo i nie postrzega amerykańskiej naturalizacji jako aktu wrogiego.
Według badań przeprowadzonych w 2006 roku przez United States Census Bureau, 1 330 361 (37%) Amerykanów chińskiego pochodzenia (w tym Tajwańczyków oraz osoby o mieszanym pochodzeniu) to obywatele urodzeni w USA, podczas gdy 1 319 137 (59%) Chińczyków zamieszkujących USA, którzy urodzili się za granicą, uzyskało obywatelstwo po przebyciu procesu naturalizacji.
Wpływ na kulturę amerykańską
Badania wskazują, że większość Amerykanów nieazjatyckiego pochodzenia ma trudności z odróżnieniem Chińczyków od innych Azjatów, a postrzeganie obu grup jest niemal identyczne. W ankiecie z 2001 roku, dotyczącej stosunku ogółu Amerykanów do Amerykanów chińskiego pochodzenia, jedna czwarta respondentów miała negatywne lub bardzo negatywne opinie o Chińczykach w Ameryce. Z drugiej strony, sondaż wskazał na kilka pozytywnych cech charakteryzujących Amerykanów chińskiego pochodzenia, takich jak kultywowanie wartości rodzinnych (91%), uczciwość w interesach (77%) oraz nacisk na wykształcenie (67%).
Chińscy imigranci wnieśli do Stanów Zjednoczonych wiele swoich ideałów i wartości, które wciąż mają wpływ na kształtowanie nowych pokoleń. Na pierwszym miejscu można wymienić konfucjański szacunek dla starszych oraz synowskie uczucia. Wykształcenie i służba publiczna, od zawsze postrzegane w Chinach jako sposoby na zdobycie wyższej pozycji społecznej, również mają duże znaczenie.
Demografia
Imigranci z Chin oraz ich potomkowie stanowią najliczniejszą grupę etniczną wśród Amerykanów azjatyckiego pochodzenia, osiągając 22,4% tej społeczności. Stanowią także 1,2% całej populacji Stanów Zjednoczonych. W 2006 roku w USA 3,6 miliona ludzi zadeklarowało narodowość chińską.
Rozmieszczenie
Największa liczba Amerykanów chińskiego pochodzenia mieszka w metropolii nowojorskiej, która obejmuje Nowy Jork oraz przyległe tereny stanów Nowy Jork, New Jersey, Connecticut i Pensylwania. W 2009 roku w statystykach odnotowano 665 714 osób zamieszkujących co najmniej 7 dzielnic nazywanych Chinatown.
Inne ważne obszary metropolitalne z dużymi społecznościami Amerykanów chińskiego pochodzenia to San Francisco, Los Angeles, Boston, Chicago, Waszyngton, Houston, Seattle, Filadelfia, Dallas, Portland, San Diego, Sacramento oraz Las Vegas.
Oprócz dużych aglomeracji, istnieją również mniejsze skupiska Amerykanów chińskiego pochodzenia w miastach uniwersyteckich w całych Stanach Zjednoczonych. W 2000 roku Amerykanie chińskiego pochodzenia stanowili blisko 3% mieszkańców Kalifornii oraz ponad 1% mieszkańców północno-wschodnich stanów. Hawaje, mające największą gęstość zaludnienia przez imigrantów z Azji, mogą poszczycić się 10-procentową społecznością chińsko-amerykańską.
Język
Język chiński, głównie dialekt kantoński, jest najczęściej używanym językiem przez większość imigrantów, szczególnie w Kalifornii. Ponad dwa miliony Amerykanów posługuje się różnymi odmianami języka chińskiego, a liczba Chińczyków z Chin kontynentalnych i Tajwanu, dla których podstawowym językiem jest mandaryński, wciąż rośnie.
W Nowym Jorku mandaryński jest językiem ojczystym dla około 10% osób mówiących po chińsku, jednak jest on używany jako lingua franca przez większość mieszkańców i ma szansę wyprzeć dialekt kantoński. Równocześnie coraz więcej imigrantów z Fujianu posługuje się dialektem mindońskim. Język wu, wcześniej mało znany w USA, jest używany przez przybyszów z Jiangsu, Zhejiangu oraz Szanghaju.
Choć Amerykanie chińskiego pochodzenia zazwyczaj znają angielski, wielu z nich uczy swoje dzieci języka chińskiego, aby zachować tradycje i kulturę swoich przodków, a także z uwagi na rosnące znaczenie Chin jako jednej z największych potęg gospodarczych na świecie.
Życie w Ameryce
Chińska społeczność w Ameryce osiągnęła wiele sukcesów. Z dawnych czasów, gdy Chińczycy byli postrzegani jako pracownicy fizyczni w kopalniach i przy budowie kolei, przekształcili się w wykształconych obywateli, którzy są obecni we wszystkich dziedzinach życia w Stanach Zjednoczonych, od wojskowości i polityki po naukę, sztukę, media i sport. Jednym z najbardziej widocznych znaków obecności Chińczyków w USA są powszechnie znane chińskie restauracje.
Status społeczny i dochody Amerykanów chińskiego pochodzenia są bardzo zróżnicowane. Mieszkańcy dzielnic Chinatown w wielkich miastach często należą do klasy robotniczej, podczas gdy inni, dobrze wykształceni, żyją w zamożnych przedmieściach. Między tymi grupami występuje wyraźna dyskryminacja klasowa. Na przykład, w Dolinie San Gabriel w Kalifornii znajdują się miejscowości Monterey Park i San Marino, które zamieszkują Amerykanie chińskiego pochodzenia, ale różni je znaczna przepaść socjo-ekonomiczna.
Na przestrzeni lat Chińczycy w Ameryce stworzyli unikalny styl życia, będący mieszanką amerykańskich i chińskich tradycji. W największych miastach USA organizowane są barwne obchody chińskiego Nowego Roku, a w Seattle co roku odbywa się „Festál”, festiwal chińskiej kultury i sztuki.
Do ważnych obchodów należą również Festiwale Smoczych Łodzi oraz Święto Środka Jesieni.
Przypisy
Bibliografia
- Chih Meng: Chinese American Understanding: A Sixty-Year Search, China Institute in America, 1981
- May Pao-May Tung: Chinese Americans and Their Immigrant Parents: Conflict, Identity, and Values, Haworth Press 2000, ISBN 0-7890-1056-9
- Dusanka Miscevic, Peter Kwong: Chinese Americans: The Immigrant Experience, Hugh Lauter Levin Associates 2000, ISBN 0-88363-128-8
- Vivian SV.S. Louie: Compelled To Excel: Immigration, Education, And Opportunity Among Chinese Americans, Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2004, ISBN 0-8047-4985-X, OCLC 70738318
- Iris I. Chang: The Chinese in America: A Narrative History, New York: Viking, 2003, ISBN 0-670-03123-2, OCLC 51242079
- Shehong S. Chen: Being Chinese, Becoming Chinese American, Urbana: University of Illinois Press, 2002, ISBN 0-252-02736-1, OCLC 48053750
- Lisa See: On Gold Mountain: The One-Hundred-Year Odyssey of My Chinese American Family, 1996, ISBN 0-679-76852-1
- Frank H. Wu: Yellow: Race in America Beyond Black and White, Basic Books 2003, ISBN 0-465-00640-X
