Ameryka Łacińska

Ameryka Łacińska oraz Iberoameryka to termin, który obejmuje 20 państw oraz 9 autonomicznych terytoriów w Ameryce Północnej, Południowej i Środkowej, gdzie używa się języków romańskich, takich jak hiszpański, portugalski i francuski.

Pochodzenie terminu

Termin ten został po raz pierwszy użyty w 1856 roku przez kolumbijskiego pisarza i publicystę, José Maríę Torresa Caicedo, który tworzył na emigracji w Paryżu. Równocześnie, chilijski autor Francisco Bilbao zaczął stosować tę nazwę podczas paryskiego kongresu zorganizowanego przez Iniciativa de la América. Określenie to miało na celu odróżnienie od „Ameryki saksońskiej”, reprezentowanej przez Stany Zjednoczone i Kanadę, które dominowały nad Meksykiem. Zyskało popularność dzięki francuskiemu reżimowi Napoleona III, który wykorzystał je jako narzędzie propagandy, aby usprawiedliwić swoje interwencje w Meksyku.

Nazwa ta ma swoje historyczne uzasadnienie, ponieważ odnosi się do części kontynentu amerykańskiego, która została w większości skolonizowana przez dwa państwa z Półwyspu Iberyjskiego: Hiszpanię i Portugalię. W wyniku tego w krajach latynoamerykańskich występują podobne struktury społeczne, gospodarcze, religijne (dominacja katolicyzmu) oraz kulturowe. W większości państw Ameryki Łacińskiej językiem urzędowym jest hiszpański, z wyjątkiem Brazylii, gdzie przeważa język portugalski, oraz Gujany Francuskiej i Haiti, gdzie mówi się po francusku.

Część Ameryki Łacińskiej, gdzie mówi się po hiszpańsku, nazywana jest Hispanoameryką, natomiast część portugalskojęzyczna – Luzoameryką.

Obszar Ameryki Łacińskiej wynosi ponad 21 milionów km², a liczba mieszkańców to około 549 milionów, co daje gęstość zaludnienia na poziomie 26 osób na km² (dane z 2006 roku). Większość ludności należy do Kościoła katolickiego, który liczy 432 miliony wyznawców, co stanowi 78,7% całej populacji.

Historia

Powstanie Ameryki Łacińskiej jako obszaru kulturowego jest ściśle związane z początkiem epoki Wielkich Odkryć Geograficznych, które zapoczątkowała słynna wyprawa Krzysztofa Kolumba. Odkrycie i podbój ogromnych obszarów obu Ameryk przez Hiszpanów (Ameryka Środkowa i większość Ameryki Południowej) oraz Portugalczyków (Brazylia) stworzyło nową rzeczywistość społeczną i polityczną w Nowym Świecie. Szybko upadły imperia Azteków (1519–1524) i Inków (1532–1535), co prowadziło do dramatycznego spadku liczby ludności indiańskiej, która ginęła masowo w wyniku epidemii chorób, takich jak ospa czy tyfus. Na miejsce dawnych elit indiańskich przybyli biali kolonizatorzy, a z czasem dołączyły do nich kolejne fale imigrantów z Półwyspu Iberyjskiego. Społeczeństwo kolonialne dzieliło się na różne kategorie: biali dzielili się na Hiszpanów i Portugalczyków oraz Kreoli, czyli urodzonych w koloniach. Niżej w hierarchii znajdowali się Metysi, a na końcu ludność tubylcza i niewolnicy: Indianie pracujący w systemie encomiendy oraz czarni niewolnicy sprowadzani z Afryki.

W XVII wieku kolonizacja obu kontynentów amerykańskich trwała. Stabilizowała się władza Hiszpanów w Meksyku i Ameryce Środkowej, gdzie powstało Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii, oraz w zachodniej części Ameryki Południowej (Wicekrólestwo Peru). W tych koloniach formowała się elita władzy, przeważnie pochodząca z iberyjskiej szlachty. Podobne procesy miały miejsce w Brazylii, chociaż tam system kolonialny rozwijał się głównie na wąskim pasie wybrzeża.

Ludność indiańska pełniła rolę siły roboczej w gospodarce opartej na monokulturach rolnych. Coraz większe obszary ziemi przeznaczano na plantacje bawełny, tytoniu, kukurydzy, trzciny cukrowej, kakao i kawy oraz na wypas bydła. Odkrywano złoża złota, srebra i diamentów, co prowadziło do powstawania licznych kopalni. W obliczu braków rąk do pracy na plantacjach i w kopalniach, handel niewolnikami rozwijał się na wielką skalę, głównie z Angoli i Konga. Pierwszy transport niewolników z Afryki na Karaiby zorganizowano w 1605 roku przez Hiszpanów. Chociaż Portugalczycy dominowali w handlu niewolnikami, do tego procederu włączyli się także Anglicy i Holendrzy, dostarczając większość niewolników do Imperium Hiszpańskiego.

Od połowy XVII wieku nasiliła się kolonizacja Ameryk przez inne państwa europejskie, takie jak Holandia, Francja i Anglia. Holendrzy na krótko wyparli Portugalczyków z części wybrzeża Brazylii (okolice Pernambuco) i utworzyli własną kolonię (Gujana Holenderska). Ostatecznie jednak ograniczyli się do kilku strategicznych punktów oraz znacznej przewagi w handlu z koloniami hiszpańskimi, którą zdobyli pod koniec XVII wieku.

Kościół katolicki odegrał istotną rolę w kolonizacji Ameryki Południowej i Środkowej, zwłaszcza w terytoriach hiszpańskich. Misjonarze i zakonnicy, w tym jezuici, prowadzili intensywną działalność na pograniczu dzisiejszego Paragwaju i Argentyny (tzw. redukcje misyjne), a franciszkanie w północnym Meksyku, gdzie rozwijali misje wśród Indian Pueblo. Wiara katolicka szybko, choć powierzchownie, zakorzeniała się wśród ludności indiańskiej, metyskiej i czarnoskórej, przekształcając się w formę wiary ludowej, w której wiele wierzeń i obrzędów miało swoje korzenie w pierwotnych kultach. W niektórych obszarach Indianie okazywali opór wobec przyjmowania nowej wiary, co prowadziło do krwawych konfliktów, jak miało to miejsce na terenie dzisiejszego Chile.

Religia

Ludność Ameryki Łacińskiej przeważająco wyznaje chrześcijaństwo, z czego większość to katolicy, stanowiący około 70% populacji. Coraz większy udział mają protestanci, zwłaszcza zielonoświątkowcy, najbardziej widoczni w takich krajach jak: Brazylia, Chile, Gwatemala, Panama i Wenezuela.