American International Pictures

American International Pictures (znana również jako AIP lub American International Productions) to amerykańska wytwórnia filmowa z siedzibą w Beverly Hills w Kalifornii, która funkcjonuje od 1954 roku. Od 2022 roku jest częścią MGM Amazon Studios, jednostki zależnej od Amazon.

Historia

Lata 50.

Firma została założona 2 kwietnia 1954 roku przez Jamesa H. Nicholsona, byłego menedżera sprzedaży w Realart Pictures Inc., oraz prawnika rozrywkowego Samuela Z. Arkoffa. Początkowo funkcjonowała pod nazwą American Releasing Corporation (ARC), a w 1956 roku zmieniła nazwę na American International Pictures. Ich debiutanckim projektem był brytyjski film dokumentalny z 1953 roku, Operation Malaya. AIP skupiło się na produkcji niskobudżetowych filmów, które często były emitowane w ramach podwójnych pokazów w kinach.

Z biegiem lat AIP stała się częścią Orion Pictures, a po jej przejęciu przez MGM w 2020 roku, marka została reaktywowana jako odpowiedzialna za wydawanie filmów przejętych przez MGM, zarówno w wersji cyfrowej, jak i kinowej. United Artists Releasing zajmowało się dystrybucją filmów w Ameryce Północnej do 2023 roku, kiedy to kontrolę nad AIP przejęło Amazon MGM Studios.

Nicholson i Arkoff pełnili rolę producentów wykonawczych, podczas gdy Roger Corman i Alex Gordon byli głównymi producentami filmowymi, czasami również reżyserując. Wśród scenarzystów byli Ray Russell, Richard Matheson i Charles Beaumont. Za zdjęcia odpowiadał Floyd Crosby, znany z pracy przy egzotycznych dokumentach oraz nagrodzonym Oscarem westernie W samo południe. Jego nowatorskie podejście do koloru, nietypowe obiektywy i oryginalne kąty kamery nadawały filmom AIP charakterystyczny styl. Wczesne filmy science fiction wytwórni wyróżniały się gumowymi kostiumami potworów oraz miniaturami stworzonymi przez Paula Blaisdella. Muzykę do wielu produkcji AIP komponowali Les Baxter i Ronald Stein.

AIP produkowało filmy science fiction i horrory, zaczynając od Bestia o milionie oczu (1955). W tanich kinach w Stanach Zjednoczonych organizowano podwójne seanse, które składały się z filmów emitowanych jeden po drugim. Pierwszy podwójny seans AIP obejmował Dzień końca świata (1955) oraz The Phantom from 10,000 Leagues (1955). W kolejnych latach powstały takie produkcje SF jak It Conquered the World (1956), The She Creature (1956), The Undead (1957) czy Voodoo Woman (1957), opowiadający o szalonym naukowcu łączącym voodoo z biochemią, aby stworzyć niezniszczalnego potwora. Na liście znalazły się również Byłem nastoletnim wilkołakiem (1957) oraz Inwazja kosmitów (1957). Do popularnych podwójnych seansów należały m.in.: Zdumiewająco kolosalny człowiek (1957) w parze z brytyjskim Cat Girl (1957) oraz Pogrom Frankensteina (1957) z Blood of Dracula (1957; w Wielkiej Brytanii jako Blood Is My Heritage).

Inne produkcje AIP, które były wyświetlane na podwójnych seansach w latach 50., obejmowały:

The Astounding She-Monster (1957) i The Saga of the Viking Women and Their Voyage to the Waters of the Great Sea Serpent (1957),
Terror from the Year 5000 (1958; znany także jako Cage of Doom) i The Screaming Skull (1958),
Teenage Cave Man (1958; znany również jako Out of the Darkness) i How to Make a Monster (1958),
Atak ludzi lalek (1958) i War of the Colossal Beast (1958; znany również jako Revenge of the Colossal Man),
Night of the Blood Beast (1958) i She Gods of Shark Reef (1958),
The Brain Eaters (1958) i Ziemia przeciw pająkowi (1958),
Atak gigantycznych pijawek (1959) i komediowy horror Wiadro krwi (1959).

Filmy AIP, często produkowane niskim kosztem, zyskały status kultowych dzięki swojej kreatywności oraz unikalnemu stylowi, który łączył surrealistyczną grozę z absurdalnym humorem.

Lata 60.

Lata 60. rozpoczęły się od podwójnych seansów filmowych, w których zestawiano takie tytuły jak Zdumiewająco przezroczysty człowiek (1960) z Poza barierą czasu (1960). Zła czerwona planeta (1960) była wyświetlana razem z brytyjskim horrorem Circus of Horrors (1960), opowiadającym o zdyskredytowanym chirurgu plastycznym, który przejmuje cyrk, upiększa jego artystów, ale zabija ich, gdy próbują odejść. Władcę świata (1961) łączono z Konga (1961), a The Phantom Planet (1961) z włoskim Assignment Outer Space (1961). Battle Beyond the Sun (1963) to radykalna przeróbka rosyjskiego filmu Kosmos wzywa (1959), dokonana przez Francisa Forda Coppolę (pod pseudonimem Thomas Colchart). Film ten zestawiono z Nocnym przypływem (1961), opowieścią o tajemniczej syrenie. Invasion of the Star Creatures (1962) był pokazywany z Mózg, który nie może umrzeć (1962), który opowiada o chirurgu pragnącym przeszczepić głowę swojej zdekapitowanej narzeczonej na ciało innej kobiety.

Znaczącą serią filmów AIP stanowiły Roger Corman’s Poe Cycle, składająca się z 8 wyreżyserowanych przez Cormana produkcji opartych na prozie Edgara Allana Poego. W skład serii weszły:

Zagłada domu Usherów (1960)
Studnia i wahadło (1961)
Opowieści niesamowite (1962)
Przedwczesny pogrzeb (1962)
Kruk (1963)
Nawiedzony pałac (1963; tytuł inspirowany był poematem Poego, natomiast fabuła bazowała na powieści H.P. Lovecrafta, Przypadek Charlesa Dextera Warda)
Maska Czerwonego Moru (1964)
Grobowiec Ligei (1964)

W tym okresie podwójne seanse stawały się coraz rzadsze. Reptilicus (1962) był duńskim filmem, który AIP znacząco przerobiło. X – człowiek, który widział więcej (1963) łączono z horrorem Obłęd (1963). The Time Travelers (1964) wyświetlano w duecie z japońskim Atragon (1963). Voyage to the End of the Universe (1964) było przeróbką czeskiego Ikaria XB 1 (1963) z innym zakończeniem. The Eye Creatures (1965) był telewizyjnym remakiem Invasion of the Saucer Men (1957). Kolejne filmy, jakie powstały to m.in. Zatopione miasto (1965) oraz Podróż na prastarą planetę (1965), telewizyjna wersja rosyjskiego Planeta Burz (1962), uzupełniona o nowe sceny.

Planeta wampirów (1965) była wyświetlana w duecie z brytyjskim Giń Stworze, Giń (1965), opartym na opowiadaniu H.P. Lovecrafta, Kolor z przestworzy. W tym samym roku nakręcono także Dr. Goldfoot and the Bikini Machine (1965), a rok później kontynuację Dr. Goldfoot and the Girl Bombs (1966). W 1966 powstały dwa filmy telewizyjne: Zontar, the Thing from Venus oraz Curse of the Swamp Creature, a także kinowa Królowa krwi (1966), będąca amerykańską wersją radzieckiego A Dream Come True (1963). Rok 1967 przyniósł Mars Needs Women, In the Year 2889 (remake Dnia końca świata z 1955) oraz Creature of Destruction (remake The She Creature z 1956). W 1968 AIP ponownie wykorzystało materiały z Planety Burz, tworząc Podróż na planetę prehistorycznych kobiet. W 1969 wypuszczono horror It’s Alive!.

Sceny psychodeliczne oraz hipisowskie z późnych lat 60. znalazły również zastosowanie w takich filmach jak Podróż (1967), w którym występował Peter Fonda, Riot on Sunset Strip (1967), Wild in the Streets (1968), Maryjane (1968), Dzieci miłości (1968) z Jackiem Nicholsonem czy Gaz-z-z (1970). Produkcje te osiągnęły ogromny sukces.

Lata 70.

Lata 70. rozpoczęły się od Krzycz póki możesz (1970) oraz Horror w Dunwich (1970), bazującego na opowiadaniu H.P. Lovecrafta. W 1971 premierę miał The Incredible 2-Headed Transplant, w którym naukowiec przeszczepia głowę seryjnego mordercy na ciało upośledzonego mężczyzny. Kolejne filmy to Żaby (1972), The Thing with Two Heads (1972), Ludzie-nietoperze (1974) oraz Ląd, o którym zapomniał czas (1974). W 1976 ukazały się The Pokarm bogów oraz Maskarna, opowiadający o zmutowanych robakach atakujących ludzi. Następnie powstały We wnętrzu Ziemi (1976), Świat przyszłości (1976), Imperium mrówek (1977), Ludzie, o których zapomniał czas (1977) oraz Wyspa doktora Moreau (1977). W 1979 ukazały się m.in. Horror Amityville, C.H.O.M.P.S. oraz Meteor, który okazał się finansową katastrofą.

Filmy produkowane przez American International Pictures (AIP) są często klasyfikowane jako przykłady kina eksploatacji. Niektóre z nich zdobyły uznanie dzięki interesującym rozwiązaniom fabularnym i stylistycznym, inne stały się popularne jako produkcje z kategorii „tak złe, że aż dobre”, a niektóre spotkały się z mniej entuzjastycznym odbiorem. Charakterystycznym elementem strategii promocyjnej AIP były wyraziste plakaty, chwytliwe tytuły i sugestywne slogany reklamowe, które przyciągały widzów. Filmy te, oglądane w określonym kontekście kulturowym lub nostalgicznym nastroju, zyskały status kultowych. Do najbardziej cenionych produkcji AIP należą m.in. Zagłada domu Usherów (1960), Maska czerwonego moru (1964), X – człowiek, który widział więcej (1963) oraz Grobowiec Ligei (1964). Wśród późniejszych tytułów wyróżniają się Żaby (1972) i Maskarna (1976).

Lata 80.

W 1979 roku AIP zostało sprzedane Filmways za 30 milionów dolarów i stało się jego spółką zależną, przemianowaną w 1980 roku na Filmways Pictures. W 1982 roku Filmways zostało przejęte przez Orion Pictures, a następnie przemianowane na Orion Pictures Corporation, zachowując dział dystrybucji. Dzięki temu Orion mógł stworzyć własną sieć dystrybucji, po wcześniejszym korzystaniu z usług Warner Bros. Obecnie większość biblioteki AIP należy do Amazon MGM Studios (za pośrednictwem Orion Pictures). Nazwa American International pozostaje zarejestrowanym znakiem towarowym, którego właścicielem jest jednostka Orion Pictures w ramach Amazon MGM Studios.

W 1980 roku pod szyldem AIP ukazały się jeszcze filmy Wyzwanie w reżyserii Johna Flynna, Gorp w reżyserii Josepha Rubena oraz Sprawa wagi państwowej w reżyserii George’a Bloomfielda. Już jako Filmways Pictures wypuszczono w tym samym roku Jak zmniejszyć wysokie koszty życia w reżyserii Roberta Scheerera oraz W przebraniu mordercy w reżyserii Briana De Palmy. Ostatnią produkcją Filmways Pictures był Underground Aces z 1981 roku w reżyserii Roberta Butlera.