Amenhotep II

Amenhotep II

Amenhotep II to faraon z XVIII dynastii, który rządził w starożytnym Egipcie w okresie Nowego Państwa. Był synem faraona Totmesa III oraz królowej Hatszepsut II Meritre. Prawdopodobnie został powołany do współrządów przez ojca na dwa lata przed jego śmiercią. Jego panowanie przypada na lata 1425–1397 p.n.e., 1427–1392 p.n.e. lub 1427–1401/1400 p.n.e. Według Manethona, rządził przez 25 lat i 10 miesięcy. W młodości wyróżniał się sportowymi osiągnięciami oraz niezwykłą siłą fizyczną. W trakcie swojego panowania wielokrotnie wyprawiał się do Syrii, co zostało udokumentowane na stelach w Karnaku, Memfis i Amadzie.

Panowanie

W trzecim roku swojego panowania, Amenhotep II poprowadził pierwszą wyprawę przeciwko powstaniu w Naharinie. Z przekazów wynika, że podczas tej kampanii faraon osobiście zabił siedmiu książąt, liderów koalicji antyegipskiej, a po zdobyciu Kadesz, kazał powiesić ich ciała na dziobie swojego statku. Po powrocie do Teb, ciała te zawisły na murach miasta, a jedno z nich przewieziono do Nubii i tam powieszono na murach twierdzy Napata, jako przestroga mająca na celu zapobieżenie przyszłym rebeliom w tym regionie. Metoda ta okazała się skuteczna, ponieważ za czasów Amenhotepa II w Nubii nie miały miejsca żadne antyegipskie powstania.

W siódmym i dziewiątym roku swojego panowania, Amenhotep ponownie wyruszył do Syro-Palestyny, aby stłumić rebelię w Mitanni, której centrum znajdowało się w Karkemisz. W wyniku walk w rejonie Nija, Amenhotep stracił kontrolę nad obszarem pomiędzy rzekami Orontes i Eufrat, jednakże zrekompensował sobie tę porażkę bogatymi łupami zdobytymi w Reczenu oraz pojmaniem około 3500 jeńców Apiru – Hebrajczyków. Po zakończeniu trzeciej wyprawy do Syro-Palestyny, wzrastająca potęga nowego państwa Hetyckiego sprawiła, że Mitanni zaczęło dążyć do zbliżenia z Egiptem. W wyniku negocjacji, Mitanni oddało Egiptowi Palestynę oraz część wybrzeża Morza Śródziemnego w zamian za północną Syrię. Ten proces kontynuował Totmes IV, co zaowocowało sojuszem, w ramach którego jedna z córek władcy Mitanni, Artatama I, została żoną faraona.

Zapewniając sobie stabilne stosunki z Mitanni, Amenhotep mógł skupić się na sprawach wewnętrznych oraz na umacnianiu egipskiej władzy w Kanaanie. W tym czasie wykazał się także umiejętnościami dyplomatycznymi, nawiązując przyjazne relacje z Babilonem oraz państwem Hetytów.

W Nubii zapanowała stabilizacja, a Amenhotep mianował swoim wicekrólem Usersateta, swojego towarzysza broni.

Działalność budowlana

Aby upamiętnić porozumienie z Mitanni, Amenhotep II zarządził budowę dziedzińca kolumnowego pomiędzy czwartym a piątym pylonem w świątyni w Karnaku oraz rozbudowę całej świątyni. Zlecił także wykonanie dekoracji w świątyni w Kalabaszy oraz finalizację prac rozpoczętych przez Totmesa III w Amada w Nubii. Dodatkowo, kazał wznieść dla siebie świątynię grobową, która jednak nie przetrwała do naszych czasów.

Umieścił również swoją stelę po północno-zachodniej stronie Wielkiego Sfinksa w Gizie. Różne prace budowlane były prowadzone także w Medamud, Tod oraz Armant.

Grobowiec

Amenhotep II został pochowany w Królewskiej Nekropoli w Dolinie Królów w grobowcu (KV 35), który sam kazał wykonać. Grobowiec ten został odkryty przez Victora Loreta 9 marca 1898 roku. Wewnątrz, w kwarcytowym sarkofagu, znajdowała się drewniana, antropoidalna trumna z nietkniętą mumifikowaną postacią króla, z wieńcem kwiatów na szyi oraz bukiecikiem mimoz na piersi. Był to pierwszy przypadek odkrycia królewskiej mumii w miejscu pierwotnego pochówku. Mumia króla pozostała na swoim miejscu do 1931 roku, kiedy to została przewieziona do Kairu.

W grobowcu odkryto także mumie kilku władców z XVIII, XIX i XX dynastii oraz ich rodzin. W jednej z bocznych komór, przylegających do komory grobowej, znajdowały się odwinięte z bandaży ciała dwóch kobiet oraz chłopca:

• Mumia królowej Teje, dawniej znana w egiptologii jako Starsza Dama.
• Mumia niezidentyfikowanej kobiety, określana przez egiptologów jako Młodsza Dama; badania genetyczne z 2010 roku wykazały, że była córką Amenhotepa III i Teje, siostrą Echnatona oraz matką Tutanchamona.
• Mumia kilkunastoletniego chłopca, prawdopodobnie księcia Websenu, syna Amenhotepa II, lub księcia Totmesa, najstarszego syna Amenhotepa III.

W innym pomieszczeniu, dokładnie zamurowanym i zamaskowanym, znajdowało się dziesięć sarkofagów, w tym dziewięć królewskich. Wśród odnalezionych mumii były:

• Totmesa IV – KV 43 – XVIII dynastia
• Amenhotepa III – WV 22 – XVIII dynastia
• Merenptaha – KV 8 – XIX dynastia
• Setiego II – KV 15 – XIX dynastia
• Siptaha – KV 47 – XIX dynastia
• Setnachta – KV 14 – XX dynastia
• Ramzesa IV – TT 2 (KV 2) – XX dynastia
• Ramzesa V – KV 9 – XX dynastia
• Ramzesa VI – KV 9 – XX dynastia
• Mumia niezidentyfikowanej kobiety D – prawdopodobnie królowa Tauseret.

LEGENDA:

• KV – Dolina Królów (Valley of the Kings)
• WV – West Valley
• QV – Dolina Królowych (Valley of the Queens)
• TT – Theban Tomb

Mumie zostały tam ukryte przed rabusiami z czasów XXI dynastii przez arcykapłana Pinodżema I. Grobowiec jest skromnie dekorowany, zawiera kilka scen z udziałem bóstw oraz pełny tekst Księgi Amduat. Sufit komory grobowej zdobią złote, pięcioramienne gwiazdy na ciemnoniebieskim tle.

Po przeprowadzeniu badań, grobowiec został zamknięty. Jednak w listopadzie 1901 roku, złodzieje, prawdopodobnie w zmowie z strażnikami, dokonali spustoszenia. Mumia Amenhotepa została wyrzucona z sarkofagu i znacząco uszkodzona. Po tych wydarzeniach ponownie otwarto grobowiec i sporządzono szczegółową dokumentację mumii znajdujących się wewnątrz. Ciała zostały opisane, sfotografowane i zmierzone, a inskrypcje dokładnie skopiowane.

Tytulatura

Jego nomen, czyli imię nadane przy narodzinach, to Amenhotep lub Amenhotpe, co w języku polskim oznacza „Amon jest zadowolony”.

Znane są także różne warianty jego nomenu, który zapisywano na różne sposoby, dodając czasami dodatkowe określenia, na przykład Amenhotpe Hekajunu – „Amon jest zadowolony; Władca Heliopolis”.

U Manetona występuje zgreczona forma Amenophis.

Po objęciu władzy, przyjął prenomen Aacheperure – „wspaniała jest postać Re”. Imię to znane jest w trzech wariantach zapisu.

Dodatkowo, nauka zna kilka wariantów pozostałych imion Królewskiego Protokołu władcy.

Przypisy

Bibliografia

NicolasN. Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8. Brak numerów stron w książce.

B.B. Kwiatkowski, Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2. Brak numerów stron w książce.

Th.T. Schneider, Leksykon faraonów, Kraków–Warszawa: PWN, 2001, ISBN 83-01-13479-8. Brak numerów stron w książce.

Linki zewnętrzne

Filip Taterka: Problem koregencji między Thotmesem III a Amenhotepem II. Medżat – Studia Egiptologiczne 4 (2016), s. 59-81.