Amenemhat III

Amenemhat III

Amenemhat III był faraonem i władcą starożytnego Egiptu, należącym do XII dynastii, w okresie Średniego Państwa. Był synem Senusereta III oraz królowej Sebekszedit Neferu. Jego panowanie rozpoczęło się w 1853 roku p.n.e., kiedy przez kilka miesięcy rządził wspólnie z ojcem, a następnie sprawował władzę samodzielnie aż do 1807 roku p.n.e., a później do 1806 roku p.n.e. razem z synem Amenemhatem IV.

W historii zapisał się jako władca o pokojowym nastawieniu, który koncentrował się na rozwoju oraz podnoszeniu dobrobytu swojego kraju i jego mieszkańców. Szczególnie dużą wagę przywiązywał do rozwoju regionu oazy Fajum. Dzięki budowie tamy w okolicach Hawary oraz modernizacji i rozbudowie sieci kanałów nawadniających, przekształcił tę okolicę w rozległe tereny uprawne. Wkrótce stały się one drugim, po Delcie Nilu, spichlerzem Egiptu. Ekspansja uprawy ziemi przyciągnęła ludność, co doprowadziło do powstawania nowych osad i rozwijania istniejących miast oraz budowy świątyń.

Amenemhat III był władcą, który dbał o pokojowe relacje handlowe i kulturalne z miastami takimi jak Aleppo i Ugarit, w których odkryto dwa jego sfinksy. Poprzez port w Byblos importowano do Egiptu drewno cedrowe oraz niewolników, którzy pracowali w tkactwie, piwowarstwie i innych rzemiosłach. Faraon skutecznie utrzymywał wpływy Egiptu na terytoriach podległych, co wymusiło przeprowadzenie ekspedycji do Nubii, w rejonie III katarakty. Na Synaju intensywnie wydobywano miedź i turkus, a tymczasowe obozy górników przekształciły się w stałe osady z domami, umocnieniami oraz studniami i nekropolami. Serabit el-Chadim rozwijało się, a świątynia Hathor została rozbudowana i otoczona fortyfikacjami.

Faraon zyskał swoją sławę nie przez liczne działania militarne ani umiejętności organizacyjne czy administracyjne, lecz dzięki wielkim projektom budowlanym, które zrealizował w czasie swojego panowania.

Do najważniejszych z nich należą dwie piramidy przypisywane Amenemhatowi: pierwsza w Dahszur, znana jako „Czarna”, oraz druga w Hawarze, a także ogromny kompleks pałacowy w Hawarze, zbudowany na południe od piramidy, przy wejściu do oazy Fajum. Uważa się, że Amenemhat był także twórcą jeziora Moeris oraz miasta Szedet, znanego przez Greków jako Krokodilopolis, położonego nad brzegiem jeziora.

Pałac w Hawarze, ze swoimi imponującymi rozmiarami, licznymi korytarzami i salami oraz skomplikowanym układem, budził podziw i zachwyt. Dzięki tradycji greckiej zyskał nazwę Labiryntu, co zapewne odnosi się do minojskiego labiryntu na Krecie. Budowla, wzniesiona w starożytności z granitu z białym kamiennym frontonem, była skierowana ku jezioru, ale dziś znajduje się w stanie całkowitej ruiny.

Informacje na temat jej wyglądu w czasach świetności pochodzą z dzieł Herodota i Strabona. Z ich opisów wynika, że budowla miała około 178 metrów długości i 158 metrów szerokości. Składała się z dwunastu podworców krytych dachem z kamiennych płyt, z bramami naprzeciwko siebie oraz niezliczonymi komnatami podziemnymi i nadziemnymi, połączonymi labiryntem korytarzy, przejść i bram prowadzących do kolejnych sal. Ściany zdobiły reliefy, a każdy podworzec był otoczony kolumnadą z białego kamienia. Cały kompleks był otoczony murem. Budowla ta pełniła rolę świątyni grobowej Amenemhata, w której znajdowały się pomieszczenia dla lokalnych bóstw przypisanych poszczególnym nomom.

Faraon wzniósł dwie piramidy. Pierwsza z nich, zlokalizowana w Dahszur, miała bok o długości około 105 metrów i wysokości 75 metrów, i była miejscem pochówku trzech królewskich małżonek. Druga piramida, wzniesiona zapewne pod koniec panowania Amenemhata, mogła być rezultatem błędów konstrukcyjnych pierwszej i zagrożenia jej zawaleniem. Została zlokalizowana w Hawarze, w pobliżu oazy Fajum. Budowla ta miała wysokość około 58 metrów i stała się miejscem pochówku władcy. Mumia króla nie zachowała się, prawdopodobnie zniszczona przez złodziei podczas rabunków w starożytności.

Wielkie prace mające na celu zapewnienie obfitości wylewów Nilu były podejmowane w odpowiedzi na nieregularność tych wylewów. Na początku panowania Amenemhata, wylewy były niskie, co prowadziło do klęsk suszy i niskich zbiorów. W późniejszych latach (po roku XX) Nil wylewał obficiej, co z kolei skutkowało powodziami i zniszczeniami w systemie nawadniającym. Informacje o tym znajdziemy w inskrypcjach z Semna, które świadczą o troskach króla, którego statuy przedstawiają jako człowieka przedwcześnie postarzałego i zmartwionego.

Tytulatura

Bibliografia

  • Nicolas N. Grimal, Dzieje starożytnego Egiptu, Adam A. Łukaszewicz (tłum.), Warszawa: PIW, 2004, ISBN 83-06-02917-8, OCLC 749417518 . Brak numerów stron w książce
  • Bogusław B. Kwiatkowski, Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 . Brak numerów stron w książce
  • Schneider Th., Leksykon faraonów, PWN, Kraków-Warszawa 2001, ISBN 83-01-13479-8.
Przeczytaj u przyjaciół: