Amel-Marduk, Amil-Marduk
(akad. Amēl-Marduk, Amīl-Marduk; biblijny Ewil Merodak, Ewil-Merodach) – władca nowobabilońskiego królestwa; był synem i następcą Nabuchodonozora II. Jego panowanie trwało jedynie 2 lata (561–560 p.n.e.), po czym został obalony w wyniku przewrotu pałacowego, który zorganizował Neriglissar. Amel-Marduk jest wspomniany w Biblii (2 Krl 25:27-30; Jr 52:31-34).
Imię
Jego oryginalne, akadyjskie imię to Amēl-Marduk/Amīl-Marduk, co tłumaczy się jako „Człowiek (boga) Marduka”. W tekstach biblijnych, gdzie występuje w 2 Księdze Królewskiej oraz Księdze Jeremiasza, jego imię zostało zniekształcone i zapisane w inny sposób:
W polskich tłumaczeniach Biblii imię tego władcy zazwyczaj pojawia się jako Ewil Merodak lub Ewil-Merodach.
W Kanonie Ptolemeusza Amel-Marduk jest znany jako Illoaroudamos. Józef Flawiusz w swoim dziele „Przeciw Apionowi”, powołując się na Berossosa, określa tego władcę jako Euilmaradokhos. Euzebiusz z Cezarei w swojej Kronice podaje, że według Polihistora, który również odnosi się do Berossosa, władca ten nosił imię Amelmarudokhos.
Panowanie
Wiedza o rządach Amel-Marduka jest bardzo ograniczona. Zgodnie z Urucką listą królów, Kanonem Ptolemeusza oraz Berossosem, jego panowanie trwało tylko 2 lata. Berossos opisuje go jako władcę rozkapryszonego i nieprzestrzegającego prawa, jednak żadne inne źródła tego nie potwierdzają. Nieliczne inskrypcje, które przetrwały, dotyczą jedynie jego działań budowlanych w Babilonie.
Wygląda na to, że wkrótce po objęciu tronu przez Amel-Marduka narastał konflikt pomiędzy nim a grupą wysokich dygnitarzy i dowódców wojskowych, na czele z Neriglissarem, który pełnił na dworze królewskim jedną z najważniejszych funkcji, simmagira. Neriglissar brał udział w podbojach za czasów Nabuchodonozora i był obecny podczas oblężenia oraz zdobycia Jerozolimy (Jr 39:13). Był zwolennikiem kontynuacji polityki podbojów, podczas gdy Amel-Marduk miał bardziej pokojowe usposobienie, co potwierdza biblijna informacja o uwolnieniu Jojakina, króla Judei.
Neriglissar z czasem zgromadził znaczną władzę: zarządzał dużą częścią terytoriów nad Tygrysem, znanych jako „prowincja simmagira”, kontrolował sporą część armii, a poprzez małżeństwo z Kaszają, siostrą Amel-Marduka, połączył się z rodziną królewską. Po dwóch latach rządów Amel-Marduka doszło do przewrotu pałacowego, w wyniku którego król został odsunięty od władzy i prawdopodobnie zamordowany, a na tronie Babilonu zasiadł Neriglissar. Zgodnie z relacją Berossosa, mordercą Amel-Marduka miał być sam Neriglissar.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Grayson A.K., Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin – New York 1980-83, s. 86-135.
Joannes F., Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
Verbrugghe G.P., Wickersham J.M., Berossos and Manetho, Introduced and Translated, The University of Michigan Press, 2001.
hasło Amel-Marduk, w: Leick G., Who’s Who in the Ancient Near East, London and New York 2002, s. 13.
