Amedeo Avogadro, właściwie Amadeo Avogadro (urodzony 9 sierpnia 1776 roku w Turynie, zmarł 9 lipca 1856 roku w tym samym mieście) był włoskim fizykiem, który odegrał kluczową rolę w rozwoju atomistycznej teorii budowy materii.
Życiorys
Pełne imię i nazwisko to Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro hrabia di Quaregna e Cerreto, jednak zawsze posługiwał się nazwiskiem Amedeo Avogadro. Pochodził z rodziny o tradycjach prawniczych, w której członkowie zajmowali wysokie stanowiska w administracji państwowej oraz w sądownictwie. Jego ojciec był prawnikiem i senatorem. Zgodnie z rodzinną tradycją, Avogadro również ukończył studia prawnicze i rozpoczął karierę jako prawnik. Oprócz tego znał język francuski, angielski i niemiecki, a także literaturę grecką i łacińską. Z czasem zainteresował się naukami przyrodniczymi, samodzielnie się kształcąc i przeprowadzając doświadczenia z zakresu fizyki i chemii. W 1806 roku opublikował swoje wyniki dotyczące elektryczności w czasopiśmie Journal de Physique. W 1809 roku objął stanowisko profesora filozofii naturalnej w liceum w Vercelli, a w 1820 roku został profesorem fizyki matematycznej na Uniwersytecie w Turynie. W latach 1822-1834, gdy uniwersytet został zamknięty, powrócił do pracy prawniczej.
Amedeo Avogadro był mężem Felicity Mazzé, z którą miał sześcioro synów. Poza pracą zawodową angażował się również w działalność komisji zajmujących się edukacją, miarami i wagami oraz meteorologią. Pomimo swoich osiągnięć, nigdy nie dążył do zdobycia zaszczytów, a za jego życia był mało znany. Po jego śmierci wspominano go jedynie jako domatora, osobę religijną i spokojną. W 1850 roku, w wieku 74 lat, przeszedł na emeryturę jako profesor Uniwersytetu w Turynie.
Osiągnięcia naukowe
Jednym z najważniejszych wyników jego badań była praca nad liczbą cząsteczek, znana dzisiaj jako prawo Avogadra. Wprowadził także pojęcia gramoatomu oraz gramocząsteczki, a także opracował metodę ustalania masy atomowej i cząsteczkowej. Wyniki jego badań opublikowane zostały w Journal de Physique. Niestety, jego publikacje nie zyskały uznania w czasie jego życia. Dopiero cztery lata po jego śmierci inny włoski chemik, Stanislao Cannizzaro, podczas kongresu chemików niemieckich w Karlsruhe zwrócił uwagę na przełomowe znaczenie prac Avogadra, które rozwiązywały kluczowe problemy w chemii tamtych czasów. Jak zauważył Lothar Meyer, po zapoznaniu się z jego pracami „zniknęły wszystkie wątpliwości, a ich miejsce zajęła spokojna pewność”. Opracowana przez Avogadro liczba cząsteczek w jednym molu gazu, znana od 1909 roku jako liczba Avogadra, jest jedną z fundamentalnych stałych fizycznych.
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Kajetan Wróblewski, Bardzo skromny prawnik, miesięcznik „Wiedza i Życie”, nr 12/2009.
