Ambystomowate
Ambystomowate, znane również jako ambystomy i poprzecznozębne (Ambystomatidae), to rodzina płazów należąca do rzędu płazów ogoniastych (Caudata). Obejmuje ponad 30 gatunków, które charakteryzują się zębami ułożonymi w poprzeczne rzędy w stosunku do długiej osi ciała. W zapisie kopalnym znane są od dolnego oligocenu.
Występowanie
Ambystomowate zamieszkują południową Kanadę oraz Alaskę, a ich zasięg rozciąga się na południe przez większość Stanów Zjednoczonych aż do południowego końca Wyżyny Meksykańskiej. Większość gatunków preferuje wody stojące.
Budowa
Płazy należące do rodziny ambystom mają ciało o solidnej budowie oraz różnorodnym ubarwieniu – od niepozornych po wyraźnie kontrastowe i ostrzegawcze. Długość ciała gatunków waha się od 9 cm do 35 cm. Ich głowa jest szeroka, a oczy stosunkowo małe. Wiele gatunków posiada gruczoły przyuszne. Zęby podniebienne, umiejscowione za nozdrzami wewnętrznymi, są zorganizowane w kilka poprzecznych rzędów, co jest powodem nazwy poprzecznozębne. Kręgi mają trzon dwuwklęsły, skóra jest gładka, a kończyny dobrze rozwinięte – przednie mają 4 palce, a tylne 5. Na tułowiu wyraźnie widoczne są bruzdy międzyżebrowe, a ogon jest bocznie spłaszczony, długi, masywny oraz wysoki, z cienkim zakończeniem.
W niektórych gatunkach występuje dymorfizm płciowy, gdzie samce mają większe wargi kloakalne, a u godujących samców brakuje szaty godowej.
Larwy ambystom posiadają zewnętrzne skrzela, natomiast u osobników po przeobrażeniu rozwijają się płuca.
Biologia i ekologia
Gody większości ambystom odbywają się w wodzie, zazwyczaj wiosną. Zapłodnienie jest wewnętrzne i odbywa się za pośrednictwem spermatoforów. Jaja składane są do wody, z wyjątkiem ambystomy paskowanej. Rozwój larw trwa od kilku miesięcy do kilku lat, a u niektórych gatunków występuje neotenia, która może być półobligatoryjna lub fakultatywna.
Klasyfikacja
Do ambystom zaliczano wcześniej rodzaje Ambystoma, Dicamptodon oraz Rhyacotriton. Dwa ostatnie zostały podniesione do rangi odrębnych rodzin: Dicamptodontidae i Rhyacotritonidae. Jednak badania kladystyczne nie potwierdziły tego podziału. Obecnie do rodziny Ambystomatidae zaliczają się:
- Ambystoma Tschudi, 1838
- Dicamptodon Strauch, 1870
Przypisy
Bibliografia
J.A. Tihen. Comments on the osteology and phylogeny of ambystomatid salamanders. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History. Biological Sciences”. 3, s. 1–50, 1958. (ang.).
