Ambystoma
Rodzaj ten obejmuje płazy ogoniaste z rodziny ambystomowatych (Ambystomatidae).
Zasięg występowania
Gatunki zaliczane do tego rodzaju występują od Labradoru, Zatoki Jamesa oraz południowo-wschodniej Alaski, aż po południową Kanadę, większość Stanów Zjednoczonych, Sierra Madre Zachodnia oraz centralny płaskowyż Meksyku. Nie występują wyraźnie na półwyspie Floryda, jak również w Nevadzie, południowej Kalifornii oraz południowo-zachodniej Arizonie w USA, a także w Kalifornii Dolnej i tropikalnych nizinach Meksyku.
Morfologia
Niektóre gatunki, takie jak ambystoma meksykańska (Ambystoma mexicanum), mają zdolność rozmnażania się w formie larwalnej. Zjawisko to określane jest jako neotenia, a larwalna wersja płazów z tego rodzaju nazywana jest aksolotlem.
Larwy Ambystoma tigrinum oraz A. mavortium w formie larwalnej przypominają A. mexicanum, co często prowadzi do ich pomylenia. Larwy A. tigrinum i A. mavortium znane są również pod nazwą „water dog”.
Systematyka
Etymologia
Axolotus: z nahuatl āxōlōtl lub āxōlōmeh, co oznacza „wodny potwór”, od atl „woda”; xolotl „potwór”. Gatunek typowy: Axolotus pisciformis Jarocki, 1822 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1789).
Philhydrus (Phylhydrus): gr. υλλον phullon „liść”; ὕδρος hudros „wąż wodny”. Gatunek typowy: Siren pisciformis Shaw, 1802 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1789).
Siredon: gr. σειρηδών seirēdon „syrena”. Gatunek typowy: Siredon axolotl Wagler, 1830 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1789).
Axolot: jak Axolotus. Gatunek typowy: Siren pisciformis Shaw, 1802 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1789).
Axolotus (Axolotl, Axolotes, Acholotes): jak Axolotus. Gatunek typowy: Siren pisciformis Shaw, 1802 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1789).
Ambystoma (Amblystoma, Ambistoma): gr. αμβλυς amblus „tępy”, od αμβλυνω amblunō „stępić”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”.
Xiphonura: gr. ξιφος xiphos „miecz”; ουρα oura „ogon”. Gatunek typowy: Salamandra jeffersoniana Green, 1827.
Salamandroidis (Salamandroides): gr. σαλαμάνδρα salamandra „salamandra”; -οιδης -oidēs „przypominający”. Gatunek typowy: Lacerta subviolacea Barton, 1804 (= Lacerta maculata Shaw, 1802).
Limnarches: gr. λιμνη limnē „staw, jezioro”; αρχων arkhōn „szef”, od αρχω arkhō „rządzić”. Nazwa zastępcza dla Ambystoma Tschudi, 1838.
Xiphoctonus: gr. ξιφος xiphos „miecz”; κτονος ktonos „morderca”, od κτεινω kteinō „zabić”. Nazwa zastępcza dla Ambystoma Tschudi, 1838.
Heterotriton: gr. ἑτερος heteros „inny, różny”; τρίτων tritōn „traszka”. Gatunek typowy: Salamandra ingens Green, 1831 (= Salamandra tigrina Green, 1825).
Plagiodon: gr. πλαγιος plagios „ukośny”, od πλαζω plazō „odwrócić się”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”. Nazwa zastępcza dla Ambystoma Tschudi, 1838.
Desmiostoma: gr. δεσμα desma, δεσματος desmatos „przepaska”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”. Gatunek typowy: Desmiostoma maculatus Sager, 1858 (= Salamandra tigrina Green, 1825).
Axoloteles: jak Axolotus. Gatunek typowy: Axoloteles guttatus Wood, 1826 (= Gyrinus mexicanus Shaw & Nodder, 1798).
Pectoglossa: gr. πηκτος pēktos „utkwiony, stały”; γλωσσα glōssa „język”. Gatunek typowy: Plethodon persimilis J.E. Gray, 1859 (= Salamandra jeffersoniana Green, 1827).
Linguaelapsus: łac. lingua, lingula „język”; lapsus „ślizganie”. Gatunek typowy: Ambystoma annulatum Cope, 1886.
Rhyacosiredon: gr. ῥυαξ rhuax, ῥυακος rhuakos „wezbrany strumień”, od ῥεω rheō „płynąć”; σειρηδών seirēdon „syrena”. Gatunek typowy: Amblystoma altamirani Dugès, 1895.
Plioambystoma: Pliocen; rodzaj Ambystoma Tschudi, 1838. Gatunek typowy: Plioambystoma kansense Adams & Martin, 1929.
Bathysiredon: gr. βαθυς bathus „głęboki”; σειρηδών seirēdon „syrena”. Gatunek typowy: Siredon dumerilii Dugès, 1870.
Lanebatrachus: Henry Higgins Lane (1878–1965), amerykański zoolog; βατραχος batrakhos „żaba”. Gatunek typowy: Lanebatrachus martini Taylor, 1941 (= Plioambystoma kansense Adams & Martin, 1929).
Ogallalabatrachus: formacja Ogallala, środkowy Pliocen, Rhinoceros Hill, Hrabstwo Wallace, Kansas; βατραχος batrakhos „żaba”. Gatunek typowy: Ogallalabatrachus horarium Taylor, 1941 (= Plioambystoma kansense Adams & Martin, 1929).
Podział systematyczny
Rodzaj Ambystoma obejmuje następujące gatunki:
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
J.J. von Tschudi: Classification der Batrachier mit Berücksichtigung der fossilen Thiere dieser Abtheilung der Reptilien. Neuchâtel: Petitpierre, 1838, s. 1–99, tab. 1–6. (niem.).
J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 1–72. (ang.).
E.H. Taylor. Extinct toads and salamanders from Middle Pliocene beds of Wallace and Sherman counties, Kansas. „Bulletin. State Geological Survey of Kansas”. 38, s. 177–196, 1941. (ang.).
