Ambroży Towarnicki herbu Sas (urodzony 19 grudnia 1836 we Lwowie, zmarły 21 marca 1884 w Wiedniu) był polskim lekarzem oraz politykiem.
Życiorys
Urodził się 19 grudnia 1836 we Lwowie jako syn Jana, który zarządzał dobrami cesarskimi i państwowymi, oraz Anny z domu Dębskiej. Naukę rozpoczął w Brzeżanach, a następnie ukończył w Samborze. Kontynuował edukację na studiach prawniczych we Lwowie, a później na studiach medycznych w Krakowie. W 1863 roku, w wieku 26 lat, podjął pracę jako lekarz w Bursztynie, gdzie sprzeciwiał się przestarzałym przesądom medycznym, opierając swoją praktykę na zasadach racjonalnych. Po śmierci stryja, Jana Warny Towarnickiego, w 1865 roku został kuratorem jego fundacji i przeniósł się do Rzeszowa, gdzie związał się z miastem na niemal dwadzieścia lat. Nie prowadził praktyki lekarskiej, lecz całkowicie poświęcił się działalności społecznej oraz zarządzaniu fundacją.
Od początku swojej pracy z dużą odpowiedzialnością zarządzał powierzonymi mu zasobami, co przyniosło mu uznanie wśród społeczności. W 1867 roku w pierwszych wyborach do autonomicznej rady miejskiej nie brał udziału, ale już 2 maja 1870 roku został jednogłośnie wybrany burmistrzem, pełniąc tę funkcję przez cztery kadencje, czyli przez blisko 12 lat, z krótką przerwą na przełomie 1873 i 1874. Okres ten, korzystny dla rozwoju miasta, później nazwano „dobą Towarnickiego”, choć początki jego rządów były trudne, co zaowocowało jego rezygnacją we wrześniu 1873 roku.
W listopadzie 1874 roku, po stwierdzeniu, że był jedynym kandydatem zdolnym do uporządkowania spraw miejskich, został jednomyślnie wybrany na naczelnika przez radnych, zwanych wówczas ojcami miasta. Wspierany przez radę i mieszkańców, przystąpił do reorganizacji spraw miejskich, kładąc duży nacisk na organizację zarządzania. Powołał komisję złożoną z byłych burmistrzów i rozpoczął starania o przyznanie miastu statusu samorządu, co udało się osiągnąć dopiero po kilkunastu latach, w 1889 roku.
Burmistrz Towarnicki uważał kwestie gospodarcze za równie istotne co organizacyjne. W wrześniu 1875 roku uzyskał zgodę starostwa powiatowego na częstsze organizowanie targów tygodniowych oraz jarmarków rocznych, co stanowiło ważne źródło dochodów zarówno dla mieszkańców, jak i dla miasta. Dążył do poprawy budżetu miejskiego oraz redukcji deficytów, zdając sobie sprawę, że można to osiągnąć przez odpowiednią politykę podatkową, rozsądne przyznawanie koncesji oraz inwestycje miejskie i przemyślane kredyty.
Chronił miasto przed obciążeniami koszarowymi na rzecz wojska, jednak zdawał sobie sprawę, że obecność jednostki wojskowej może przynieść dochody mieszkańcom i ułatwić uzyskanie połączeń kolejowych. Starał się zrealizować projekt budowy linii kolejowej Rzeszów – Jasło, co zrealizowali jego następcy w 1890 roku. W początkowych latach swojej kadencji zainicjował także reformę straży miejskiej.
Podczas rządów Towarnickiego, we wrześniu 1871 roku, powstało seminarium rzeszowskie, a także stworzono korzystne warunki dla teatrów objazdowych. W ostatnich miesiącach jego kadencji zorganizowano pierwszy wieczorek mickiewiczowski.
W 1878 roku Ambroży Towarnicki został wybrany posłem na Sejm Krajowy, a wkrótce uzyskał mandat do Rady Państwa. Jego działalność w Rzeszowie stała się mniej aktywna, jednak nadal reprezentował interesy miasta zarówno we Lwowie, jak i w Wiedniu.
W 1882 roku zrezygnował z urzędu burmistrza i osiedlił się na stałe w Wiedniu, gdzie 21 marca 1884 roku zmarł na serce. Został pochowany w stolicy Austrii.
Przypisy
