Ambroży, właściwie Andrej Juszkiewicz (ur. około 1690 roku na Ukrainie, zmarł 6/17 maja 1745 w Petersburgu) – był biskupem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, pochodzącym z Ukrainy.
Życiorys
Podstawową edukację zdobył w polskich szkołach katolickich. Następnie ukończył Akademię Mohylańską, gdzie po zakończeniu nauki rozpoczął pracę jako wykładowca. W 1725 roku złożył wieczyste śluby mnisze w jednym z prawosławnych klasztorów w Kijowie i został wyświęcony na kapłana. W 1731 roku objął stanowisko przełożonego monasteru Św. Ducha w Wilnie. Na jego prośbę do Warszawy przybył hieromnich Sylwester (Kochowski), który, dzięki swojej znajomości warunków prawosławia w Rzeczypospolitej, miał wspierać rosyjskiego posła w interwencjach na rzecz wyznawców.
Trzy lata później opuścił Rzeczpospolitą, aby na zaproszenie Świątobliwego Synodu Rządzącego objąć godność przełożonego monasteru św. Szymona Nowego w Petersburgu, a także otrzymał tytuł archimandryty. 27 lipca 1734 roku został mianowany członkiem Synodu. Od następnego roku uczestniczył w przeglądzie i korekcie cerkiewnosłowiańskiego tekstu Biblii, który był wykorzystywany w Rosyjskim Kościele. Często na posiedzeniach Synodu oraz w rozmowach z carycą poruszał problemy dotyczące sytuacji prawosławnych w Rzeczypospolitej i z powodzeniem starał się o pomoc dla eparchii białoruskiej.
2 lutego 1736 roku został wyświęcony na biskupa wołogodzkiego i biełozierskiego. W Wołogdzie wprowadził reformy w miejscowym seminarium duchownym, zatrudniając wykładowców z Akademii Mohylańskiej, oraz odnowił sobór Mądrości Bożej. W 1739 roku wygłosił kazanie na ślubie Anny Leopoldowny z księciem Antonim Braunschweigiem-Wolfenbuttlem. W 1740 roku objął stanowisko biskupa nowogrodzkiego i wielkołuckiego, co wiązało się z honorowym pierwszeństwem wśród duchownych w Świętym Synodzie Rządzącym. Otrzymał również tytuł arcybiskupa. Jako biskup nowogrodzki otworzył seminarium duchowne w monasterze św. Antoniego Rzymianina w Nowogrodzie, przekazując mu własny księgozbiór.
Był postrzegany jako zwolennik Anny Leopoldowny i przeciwnik objęcia tronu przez Elżbietę Piotrownę. Po jej objęciu władzy jednak nie wyrażał sprzeciwu, a wręcz uznał, że w ten sposób Cerkiew prawosławna została ocalona przed zagrożeniem. Zyskał zaufanie władczyni; w związku z wakatem na stanowisku oberprokuratora Synodu, osobiście przedstawiał jej raporty dotyczące spraw cerkiewnych. Wraz z metropolitą rostowskim Arseniuszem, w 1742 roku, zaproponował projekt reorganizacji najwyższych organów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, który obejmował likwidację urzędu oberprokuratora oraz przywrócenie patriarchatu, lub przynajmniej wprowadzenie wybornego przewodniczącego Świętego Synodu spośród biskupów. Był uzdolnionym polemistą i kaznodzieją.
W 1744 roku zachorował, a rok później zmarł nagle. Zgodnie z własnym życzeniem, został pochowany w monasterze św. Antoniego Rzymianina w Nowogrodzie.
Przypisy
