Ambrowiec balsamiczny

Ambrowiec balsamiczny, znany również jako ambrowiec amerykański lub styrakowiec amerykański (Liquidambar styraciflua L.), to gatunek drzewa, który pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej. Jego naturalnym środowiskiem są wschodnie regiony Ameryki Północnej, obejmujące dorzecze rzek Missisipi i Ohio, aż po stan Nowy Jork na północy oraz Florydę na południu. Rośnie w wielu krajach na całym świecie, a do Europy został sprowadzony w 1681 roku. Obecnie można go spotkać w parkach zachodniej Europy, a w Polsce występuje głównie na zachodzie kraju.

Morfologia

Pokrój

Drzewo to osiąga wysokość do 45 metrów. Jego korona jest szeroka, o kształcie kopulastym lub jajowatym.

Pień

Pień ambrowca jest masywny, często wspierany przez korzenie deskowate. Kora ma kolor od popielatego do brązowego lub czarnego, z wyraźnymi, głębokimi bruzdami, które tworzą wąskie płytki lub grzbiety. Młode pędy mają czerwonawą barwę, są kanciaste lub pokryte gąbczastymi, korkowatymi listewkami na drugorocznych przyrostach. Po przełamaniu widać twardy rdzeń, który może być biały lub brązowy, o przekroju wielokątnym lub gwiazdkowatym. Pędy, pąki i liście wydzielają przyjemny, balsamiczny zapach po skaleczeniu. Średnica pnia może wynosić nawet 1 metr.

System korzeniowy

Ambrowiec tworzy rozłożysty system korzeniowy.

Liście

Liście są podobne do liści klonu, jednak bardziej powcinane i z piłkowanym brzegiem. Ułożone są skrętolegle, a ich ogonki są długie. Na jesień liście przybierają czerwone i fioletowe odcienie.

Kwiaty

Kwiaty ambrowca są bezpłatkowe i rozdzielnopłciowe, niepozorne. Kwiaty męskie są żółtawe i zebrane w wzniesione, groniaste kwiatostany, podczas gdy kwiaty żeńskie są zielonkawe, zebrane w głowiaste kwiatostany i rosną na długich szypułkach. Kwiatostany męskie i żeńskie znajdują się na wspólnej, długiej osi, która zwisa (roślina jednopienna).

Owoce

Owoce to zdrewniałe torebki, które tworzą owocostany przypominające kolczaste kulki na długich szypułkach. Są one zbudowane z zrośniętych nasad, dwuklapowych torebek, które na szczycie mają dzióbkowate zakończenia i zawierają drobne, oskrzydlone nasiona. Każda torebka zawiera dwa nasiona z krótkimi skrzydełkami.

Biologia i ekologia

Kwitnienie odbywa się w maju, a ambrowiec jest rośliną wiatropylną. Preferuje żyzne gleby i może być uprawiany w strefach mrozoodporności od 10A do 5B, tolerując mrozy do –26 °C.

Gatunek ten jest charakterystyczny dla lasów łęgowych wiązowo-klonowych oraz bagiennych lasów cypryśnikowo-tupelowych. Stanowi część górnej warstwy drzew w mieszanych lasach liściastych, obok topoli i dębów. Rośnie na żyznych glebach aluwialnych i rozprzestrzenia się agresywnie na terenach bardzo wilgotnych, w tym zalewanych. Nie preferuje jednak bagien z zastojową wodą ani suchych gleb wapiennych. Lubi pełne nasłonecznienie i może zasiedlać ugory oraz nieużytki.

Żyje od 200 do 300 lat, a w młodym wieku rośnie szybko i zaczyna kwitnąć w wieku 25-30 lat.

Zastosowanie

Żywica balsamiczna pozyskiwana z ambrowca wykorzystywana jest w medycynie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym (w przeszłości służyła do aromatyzowania gumy do żucia). Drewno ambrowca, o czerwonawo-brązowej barwie z ciemniejszymi smugami i cętkami, jest stosunkowo twarde i ciężkie, cenione w stolarstwie na równi z dębowym. Zawiera wonną oleożywicę, znaną jako „styraks amerykański”, stosowaną w celach leczniczych jako środek wykrztuśny i bakteriobójczy, a także jako surowiec do produkcji gumy do żucia.

Ambrowiec jest również drzewem ozdobnym, wyróżniającym się pięknym zabarwieniem liści w okresie jesiennym.