Ambrazura (fr. embrasure) to otwór strzelniczy, przez który można wystawić lufę karabinu lub działa w trakcie prowadzenia ognia. Termin ten odnosi się zarówno do fortyfikacji lądowych, jak i uzbrojonych jednostek pływających.
Na lądzie
Ambrazura jest otworem w ścianie lub stropie obiektu fortyfikacyjnego, przeznaczonym do użycia z broni strzeleckiej lub artyleryjskiej. Zazwyczaj ma formę leja, który zwęża się ku wnętrzu pomieszczenia, co umożliwia prowadzenie ognia pod jak najszerszym kątem, a jednocześnie chroni lufę przed ogniem bocznym oraz odłamkami. Wewnątrz leja mogą znajdować się schodki zamiast gładkiej powierzchni, co pomaga w uniknięciu skoncentrowania ognia przeciwnika w obrębie ambrazury. Ambrazura jest najsłabszym punktem w systemie umocnień, dlatego często bywa wzmacniana. Nad ambrazurą zazwyczaj umieszczony jest system wentylacyjny, który odprowadza dym i spaliny.
Na wodzie
Na starych żaglowcach ambrazury, znane również jako furty działowe, były charakterystycznym elementem wielu jednostek. Stanowiły one otwory wycięte w burcie, najczęściej o kwadratowym kształcie, przez które wystawiano lufy dział przed oddaniem strzału.
Zazwyczaj działa były całkowicie schowane wewnątrz jednostki, a ambrazury były zamykane szczelnymi pokrywami, aby zapobiec zalewaniu pokładu wodą. Pokrywy te były unoszone na zawiasach do góry przed rozpoczęciem walki. Lufę działa należało wysunąć poza burtę przed oddaniem strzału, aby uniknąć zadymienia wnętrza pokładu oraz pożaru burty, a także by podmuch nie porwał drobnych przedmiotów znajdujących się w pobliżu działa. Po oddaniu strzału działo cofało się i było hamowane za pomocą specjalnych lin zwanych taliami.
Ambrazury nadawały zarówno okrętom wojennym, jak i statkom handlowym (zwykle również, choć w mniejszym stopniu, uzbrojonym) groźny wygląd, stąd liczba ambrazur często przewyższała liczbę dział. Ustawione w rzędzie tworzyły na burcie pas bateryjny, który czasami był malowany inaczej niż reszta poszycia, szczególnie w XIX wieku. Okręty wojenne były klasyfikowane według liczby pasów bateryjnych, dzieląc je na jedno-, dwu-, trzy- i czteropokładowce.
Ostatnimi jednostkami wyposażonymi w ambrazury były pancerniki kazamatowe z początku XX wieku, na których artyleria znajdowała się w osobnych, opancerzonych pomieszczeniach.
Stylizacja ambrazur jest nadal popularna i można ją spotkać na niektórych żaglowcach w postaci malowanych imitacji ambrazur na burtach. Wśród większych współczesnych jednostek, które są w ten sposób malowane, znajdują się: jeden z największych żaglowców świata – Kruzensztern, zwodowany w 2001 roku, Prince William, Simon Bolivar z Wenezueli oraz francuski Belem.
Polski żaglowiec szkolny z I połowy XX wieku Lwów miał namalowane ambrazury, jednak później został przemalowany na biało. Białe poziome pasy namalowane na wysokości bulajów na czarnych burtach brygantyny Kapitan Głowacki przypominają ambrazury.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
PWN Leksykon. Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9.
Karol Olgierd Borchardt: Znaczy Kapitan. Wyd. V. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1968.
