Amberd
Amberd (orm. Ամբերդ) to częściowo zniszczona twierdza z VII wieku, usytuowana na wysokości 2300 metrów n.p.m. na zboczach góry Aragac w prowincji Aragacotn w Armenii.
Nazwa Amberd w języku ormiańskim oznacza „fortecę w chmurach”.
Historia
Obszar, na którym znajduje się twierdza, był zamieszkany już w epoce kamienia. W epoce brązu oraz w czasie istnienia państwa Urartu zbudowano tu umocnienia. Zamek Amberd oraz niektóre części murów wzniesiono w VII wieku jako posiadłość szlacheckiego rodu Kamsarakan. Cztery wieki później forteca i przyległe ziemie przeszły w ręce rodu Pahlawunich. Książę Wahram Pahlawuni umocnił kompleks, dodając grubsze kamienne mury, trzy bastiony oraz zbudował w pobliżu kościół, który zakończono w 1026 roku. Z tego samego okresu pochodzi także budynek łaźni.
W latach 70. XI wieku forteca została zdobyta przez Turków Seldżuckich, którzy przekształcili ją w swoją bazę wojskową. W 1197 roku wspólna armia Ormian i Gruzinów, dowodzona przez generała Zakarego Zakariana, wyzwoliła twierdzę. W XII i XIII wieku wzmocniono mury oraz odnowiono zamek.
W 1215 roku Amberd został zakupiony przez Waczego Waczutiana. Jednak już w 1236 roku forteca została zdobyta i zniszczona przez Mongołów. Od tego momentu pozostawała opuszczona aż do XX wieku, kiedy to rozpoczęto prace restauracyjne oraz wykopaliska archeologiczne.
Architektura
Twierdza
Ruiny zamku Amberd zajmują powierzchnię około 1500 m². Mury zostały zbudowane z grubych bloków bazaltowych połączonych zaprawą. Zamek składał się z trzech pięter. Na pierwszym i drugim piętrze znajdowało się po pięć pokoi, usytuowanych w sposób, że przechodziło się z jednego pomieszczenia do drugiego. Na trzecim piętrze mieściły się prywatne pokoje przeznaczone dla ważnych osobistości. Uważa się, że struktura nie zmieniła się od momentu budowy twierdzy w VII wieku.
Zaopatrzenie w wodę
Stałe zaopatrzenie w wodę było niezwykle istotne dla mieszkańców fortecy. Woda była dostarczana rurociągiem, który biegł 4–5 km od zbiorników gromadzących wodę źródlaną oraz wodę z topniejącego śniegu. Jednakże system zaopatrzenia mógł zostać zniszczony w przypadku ataku na twierdzę, dlatego dodatkowo wybudowano ukrytą ścieżkę prowadzącą do rzeki.
Łaźnia
Łaźnia została zbudowana na przełomie X i XI wieku. Posiadała ona system ogrzewania hypocaustalnego. Rury przebiegające przez podłogi i ściany budynku były ogrzewane paleniskiem umieszczonym pod podłogą, a metalowe rury dostarczały ciepłą wodę do wanien.
