Amberboa
Amberboa (Amberboa (Pers.) Less.) to rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 12 gatunków, które występują głównie w zachodniej i środkowej Azji – w rejonie Azji Mniejszej oraz na Kaukazie, a także w Iranie, Afganistanie, Pakistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgistanie, Kazachstanie, na Syberii oraz w Sinciangu. Warto zwrócić uwagę na amberboę piżmową A. moschata, która jest uprawiana ze względu na swoje efektowne i pachnące kwiatostany. Gatunek ten zdziczał w różnych krajach Ameryki Północnej, Europy oraz w południowej i wschodniej Azji.
Morfologia
Pokrój
Rośliny jednoroczne, rzadziej dwuletnie, nieposiadające kolców. Pędy są prosto wzniesione, mogą być nierozgałęzione lub rozgałęziać się od ziemi, osiągając wysokość od 20 do 70 cm, a ich powierzchnia jest nagie.
Liście
Liście są całobrzegie, ząbkowane lub w różnym stopniu pierzastoklapowane. Dolne liście są większe i mają ogonki, podczas gdy górne są mniejsze i siedzące.
Kwiaty
Kwiaty skupione są w pojedynczych koszyczkach na szczytach łodyg. Okrywy mają kształt jajowaty i osiągają średnicę 12–16 mm. Ich listki są liczne i zgrupowane w kilku rzędach. Zewnętrzne listki są bez przydatków, obłonione i tępo zakończone, natomiast wewnętrzne mają błoniaste przydatki, które mogą być całobrzegie lub kolczaste. Na płaskim dnie koszyczka znajdują się łuseczkowate szczecinki. W koszyczkach kwiatowych zewnętrzne kwiaty mają powiększone płatki korony o ciemniejszych końcach łatek i są płodne, podczas gdy wewnętrzne są obupłciowe. Korony mogą być białe, żółte, różowe lub purpurowe. Szyjka słupka kończy się dwoma długimi ramionami.
Owoce
Owoce to jajowato podługowate, żebrowane i owłosione niełupki, zwykle w kolorze brązowym. Na ich szczycie znajduje się ząbkowany pierścień. Puch kielichowy składa się z trwałych, wąskich i wolnych łusek, które wyrastają w kilku rzędach.
Systematyka
Rodzaj Amberboa należy do podplemienia Centaureinae, plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae w ramach rodziny astrowatych Asteraceae. Czasami klasyfikowany jest również do grupy Volutaria.
Rodzaj często był łączony z rodzajem chaber Centaurea, od którego różni się m.in. budową owocu oraz podstawową liczbą chromosomów. Badania molekularne wykazały, że rodzaj ten zajmuje pozycję bazalną w obrębie podplemienia Centaureinae.
Wykaz gatunków
- Amberboa amberboi (L.) Tzvelev
- Amberboa bucharica Iljin
- Amberboa glauca (Puschk. ex Willd.) Grossh.
- Amberboa gubanovii Gabrieljan
- Amberboa iljiniana Grossh.
- Amberboa maroofii Negaresh
- Amberboa moschata (L.) DC. – amberboa piżmowa
- Amberboa nana (Boiss.) Iljin
- Amberboa sosnovskyi Iljin
- Amberboa takhtajanii Gabrieljan
- Amberboa turanica Iljin
- Amberboa zanjanica Ranjbar & Negaresh
