Ambasada Stanów Zjednoczonych w Moskwie (ang. Embassy of the United States of America in Moscow, ros. Посольство США в Москве) jest misją dyplomatyczną Stanów Zjednoczonych w Federacji Rosyjskiej.
Historia
Pierwszy przedstawiciel USA w Rosji rozpoczął swoją misję w 1780 roku. Od 1809 roku przedstawiciele USA w Imperium Rosyjskim byli mianowani na stanowiska ministrów pełnomocnych, następnie od 1817 roku na posłów nadzwyczajnych i ministrów pełnomocnych, a od 1898 roku na ambasadorów. Adres misji zmieniał się wielokrotnie, a jej siedziba znajdowała się w Petersburgu, w tym m.in.:
- w budynku z 1798 roku przy ul. Galernej 59/nadbrzeżnej Anglijskiej 58 (Галерная ул./Английская наб.) – 1835,
- w pałacu barona P. von Derwiza z 1890 roku (arch. Aleksandr Krasowski) przy nadb. Anglijskiej 28 (Английская наб.) – 1898,
- w pałacu hr. Nikołaja Rumiancewa z 1730 roku (arch. Wasilij Glinka) przy nadb. Anglijskiej 44 (Английская наб.) – 1908–1909; od 1953 roku w tym pałacu mieściło się Państwowe Muzeum Historii Leningradu, które w 1991 roku zmieniło nazwę na Państwowe Muzeum Historii Petersburga,
- w pałacu A. Orłowa-Denisowa-Nikitina z 1898 roku (arch. S. Lebiedew) przy ul. Fursztatskiej 34 (Фурштатская ул.) – 1910–1917.
W 1918 roku, w obliczu zagrożenia ze strony niemieckich wojsk na froncie wschodnim, ambasada została ewakuowana do Wołogdy.
Po rewolucji lutowej w 1917 roku Waszyngton uznał Rząd Tymczasowy Rosji. Stany Zjednoczone nawiązały stosunki dyplomatyczne z ZSRR dopiero w 1933 roku. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych, nieoficjalnym przedstawicielstwem USA w Rosji był pałacyk Armanda Hammera (z 1816 roku) w Moskwie przy ul. Sadowo-Samotecznej 14 (Садовая-Самотечная ул.), który obecnie jest siedzibą ambasady Libanu.
W styczniu 1934 roku do Moskwy przybył William Bullitt, pierwszy amerykański ambasador akredytowany w ZSRR.
Siedziba
Początkowo planowano, aby ambasada po otwarciu w 1934 roku mieściła się na Wzgórzach Leninowskich, jednak negocjacje dotyczące wynajmu tego obiektu zakończyły się niepowodzeniem. Wówczas ambasada przeniosła się do nowego budynku, który był przygotowywany na cele mieszkalne dla urzędników ówczesnego Urzędu Miejskiego (Моссовет) z 1934 roku (arch. Iwan Zołtowski, Jan Żółtowski) w pobliżu placu Czerwonego, przy ul. Mochowej 13 (Моховая ул.) (1934–1953). W czasie II wojny światowej ambasada USA, wraz z 20 innymi przedstawicielstwami, została ewakuowana do Kujbyszewa, gdzie w latach 1941-1943 zajmowała Dom Ratnerów z początku XX wieku przy ul. Niekrasowskiej 62 (Некрасовская ул.). W tym okresie w Moskwie funkcjonowała jedynie mała placówka urzędników z II sekretarzem na czele. Po wojnie ambasada powróciła do Moskwy, zajmując budynek przy ul. Mochowej 13. W 1953 roku ambasadzie przydzielono budynek mieszkalny (arch. Jewgeni Stamo) z 1952 roku przy ul. Czajkowskiego 21-23 (ул. Чайковского), który od 1994 roku nosi nazwę Bulwar Nowiński (Новинский бульвар). Jednakże budynek ten okazał się zbyt mały i niezbyt bezpieczny dla potrzeb ambasady, co skłoniło do dalszych negocjacji w celu znalezienia nowej lokalizacji dla amerykańskiej ambasady. Proponowano ponownie przeniesienie na Wzgórza Leninowskie, ale oferta ta została odrzucona z powodu dużej odległości od centrum Moskwy oraz budynków rządowych.
Problemy z budową nowej siedziby
Ostatecznie osiągnięto porozumienie na bezpłatny wynajem 10-akrowej działki, usytuowanej za budynkiem ówczesnej ambasady przy ul. Czajkowskiego, gdzie planowano rozbudowę przedstawicielstwa. Umowa obejmowała również wynajem działki o powierzchni 1,8 akra, na której znajdował się Spaso House, rezydencja amerykańskiego ambasadora od 1934 roku.
Rozbudowę opóźniły warunki przedstawione przez stronę sowiecką, które nie zostały zaakceptowane przez Waszyngton. Sowieci zażądali, aby budowa była prowadzona przez lokalne firmy oraz aby radzieckie władze miały kontrolę na wszystkich etapach budowy. Projekt architektoniczny miał być zgodny z radzieckimi normami i technologiami. Warto jednak zauważyć, że takie wymogi dotyczyły wszystkich krajów budujących swoje siedziby w Moskwie. Impas został przełamany 4 grudnia 1972 roku, kiedy to podpisano umowę dotyczącą warunków budowy dla ambasady USA w Moskwie oraz ambasady ZSRR w Waszyngtonie, przyjmując identyczne warunki dla obu inwestycji. Ustalono, że obie ambasady będą miały osiem kondygnacji. Zgodnie z umową państwo przyjmujące miało zapewnić materiały budowlane, przygotowanie placu budowy oraz wykonanie fundamentów i głównej konstrukcji budynku. Pozostałe prace miało wykonać państwo wysyłające, używając wybranych materiałów, zatrudniając lokalnych pracowników do czwartej kondygnacji, a powyżej tego poziomu pracowników wybranych przez państwo wysyłające.
Kamień węgielny pod nowy budynek amerykańskiej ambasady wmurowano we wrześniu 1979 roku. W sierpniu 1985 roku prace zostały wstrzymane po odkryciu sprzętu nasłuchowego w zbudowanych przez Sowietów podporach. W 1986 roku ukończono część kompleksu, z wyjątkiem głównego budynku. Z powodów bezpieczeństwa nowe obiekty nie były wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem. W odpowiedzi na to Amerykanie nie pozwolili na zajęcie przez Sowietów nowego kompleksu ambasady ZSRR w Waszyngtonie.
W niepodległej Rosji
Pod koniec 1991 roku przewodniczący KGB Wadim Bakatin oficjalnie przekazał amerykańskiemu ambasadorowi plany rozmieszczenia podsłuchów w ambasadzie. Dotychczas Związek Radziecki zaprzeczał podsłuchiwaniu dyplomatów. Rząd amerykański jednak nie ufał Moskwie i nie zajął nowych budynków. Po upadku komunizmu, 15 czerwca 1992 roku, Stany Zjednoczone podpisały z Federacją Rosyjską umowę uzupełniającą w sprawie warunków budowy, w której Rosjanie zgodzili się na przebudowę nowego kompleksu ambasady zgodnie z amerykańskim projektem oraz przy użyciu amerykańskich pracowników i materiałów. 6 października 1994 roku Kongres USA zatwierdził projekt rekonstrukcji budynku. W wyniku prac rozebrano dwa najwyższe piętra, a następnie dobudowano cztery kondygnacje oraz penthaus. Nowy budynek przy Balszoj Dziewiatyńskim zaułku (Большой Девятинский переулок) uzyskał amerykański certyfikat bezpieczeństwa, a 5 maja 2000 roku rozpoczęto do niego przeprowadzkę ambasady.
Przedstawiciele
Dwóch amerykańskich przedstawicieli w Rosji później zostało prezydentami Stanów Zjednoczonych. Byli to John Quincy Adams (minister pełnomocny w Rosji w latach 1809–1814), który piastował urząd prezydenta w latach 1825–1829 oraz James Buchanan (poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Rosji w latach 1832–1833), prezydent w okresie 1857–1861.
Rezydencja ambasadora
Funkcję rezydencji ambasadora pełni pałac Wtorowa (Особня́к Вто́рова) z 1915 roku, znany przez stronę amerykańską jako Spaso-House, położony przy Spasopeskowskim Piereułku (Спасопесковский переулок) 10 (1934-).
Przypisy
