Amazonka cesarska

Amazonka cesarska (Amazona imperialis)

Amazonka cesarska, znana jako Amazona imperialis, to ptak średniej wielkości z rodziny papugowatych (Psittacidae), który jest endemiczny dla Dominiki w Małych Antylach i uznawany jest za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Jest to gatunek monotypowy, co oznacza, że nie wyróżnia się podgatunkami.

Zasięg występowania i habitat

Ten gatunek można spotkać wyłącznie na Dominice, wyspie położonej na Morzu Karaibskim w archipelagu Małych Antyli. Jego naturalnym środowiskiem są tereny Morne Diablotins, szczególnie północno-wschodnie i południowo-wschodnie stoki, a także rezerwaty Northern Forest i Central Forest. Mała populacja tego ptaka występuje również w Parku Narodowym Morne Trois Pitons na południu wyspy. Zasięg jego występowania wynosi około 50 km².

Amazonka cesarska zazwyczaj żyje na wysokości od 600 do 1300 m n.p.m., rzadko schodzi poniżej tych wartości. W sytuacjach, gdy brakuje pożywienia, może zejść na wysokość 300–500 m n.p.m.. Preferuje lasy deszczowe jako swoje środowisko życia.

Morfologia

Amazonka cesarska charakteryzuje się krępą budową ciała, dużą głową, zagiętym dzióbem oraz kanciastym ogonem. U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy. Długość ciała wynosi 45 cm. Samce osiągają wagę do 900 g, natomiast samice ważą około 650 g. Pióra na głowie, oprócz tych na policzkach i wokół oka, mają kolor kasztanowo-fioletowy z czarnymi końcówkami. Policzek jest kasztanowy z czarnymi brzegami, a tęczówka ma odcień od żółtego do pomarańczowoczerwonego. Brzuch i pierś są fioletowe. Pióra na bokach i udach mają zielony kolor z morskimi końcami, podobnie jak pokrywy podogonowe, które są bardziej oliwkowe. Pokrywy nadogonowe są zielone z czarnymi obrzeżeniami. Skrzydła są również zielone, z dolnym brzegiem czerwonym i różnią się nieznacznie wymiarami, osiągając u samców długość 28,6 cm, a u samic 28,4 cm. Rozpiętość skrzydeł wynosi około 76 cm. Ogon ma czerwonobrązowy kolor z morskimi końcami sterówek, osiągając długość 169 mm u samców i 166 mm u samic. Dziób i nogi są szare. Osobniki młodociane mają brązową tęczówkę, zielone policzki oraz zielony kark.

Pożywienie

Amazonka cesarska żywi się orzechami, nasionami, owocami, kwiatami oraz kiełkami. Szczególnie upodobała sobie owoce i nasiona takich roślin jak Tapura antillana, Dacryodes excelsa, Clusia venosa, Symphonia globulifera oraz palm Euterpe dominicana i Euterpe globosa. Może również spożywać kiełki tych dwóch ostatnich gatunków. Czasami zjada owoce i nasiona Pouteria palladia, Richeria grandis, Simarouba amara, Licania ternatensis, Chimarrhis cymosa oraz Amanoa caribaea.

Rozród

Okres lęgowy trwa od lutego do początku września. W jednym lęgu samica składa dwa białe jaja, a gniazdo znajduje się w głębokiej dziupli. Jaja są wysiadywane przez samicę przez 26–28 dni. W Parrot Conservation and Research Centre na Dominice znajdowała się jedyna para amazonek cesarskich, która zdołała wyprowadzić lęgi w niewoli. Pierwsza próba ich lęgów nie powiodła się, ponieważ po trzech tygodniach okazało się, że jaja były niezapłodnione. Złożone jaja miały wymiary 44,4×35,5 mm oraz 44,2×34,9 mm. Dopiero cztery lata później, 5 maja 2010 roku, wykluło się pierwsze pisklę tej pary. Po 6 dniach ważyło około 100 g, a po 18 dniach już 152 g. Gdy miało 50 dni, pióra na skrzydłach, głowie oraz sterówkach zaczęły się otwierać, a pisklę potrafiło wspinać się na żerdkę. Po 6 dniach było prawie całkowicie opierzone, a w dniu 78. podjęło pierwsze próby latania, a w dniu 93. przelatywało 10–20 metrów. 13 dni później przestało przyjmować specjalne mieszanki. Wiek, w którym Amazona imperialis osiąga dojrzałość płciową, nie jest znany.

Zachowanie

Ten gatunek nie jest skłonny do integracji, zazwyczaj występuje w małych grupach do 3 osobników, czasami w towarzystwie amazonek dominikańskich (A. arausiaca), które również są endemiczną rasą wyspy. Zazwyczaj ukrywają się w okresie od lipca do listopada. Zwykle żerują na wysokości drzew, ale były również obserwowane w krzewach i winoroślach w latach 1979 i 1980. Ich upierzenie doskonale maskuje je wśród liści. Wydają dźwięki takie jak charczący pisk, trąbiące skrzeki, ostre gwizdy oraz zwykłe piski.

Status, zagrożenia i ochrona

W klasyfikacji IUCN amazonka cesarska ma status gatunku krytycznie zagrożonego (CR – critically endangered). Główne przyczyny tego stanu to utrata siedlisk. Do regeneracji populacji niezbędne jest odpowiednie środowisko. Drzewa są wycinane na budulec i węgiel drzewny. Inną przyczyną zagrożenia są huragany. Huragan David, który miał miejsce w 1979 roku, zniszczył około 5 milionów drzew. Słabszy huragan Allen w 1980 roku zniszczył wszystkie owoce na drzewach, co przez dwa lata uniemożliwiło gatunkowi rozmnażanie się. W 1985 roku cała populacja spoza Morne Diablotins zniknęła. W przypadku kolejnego huraganu o sile porównywalnej do Davida, prawdopodobnie amazonki cesarskie wyginą. Do drapieżników, które mogą zagrażać tym ptakom, należą boa dusiciele, myszołowy szerokoskrzydłe, dydelfy północne oraz szczury. W 2012 roku szacowano liczebność populacji na 160–240 dorosłych osobników. W 2017 roku przez Dominikę przeszedł kolejny silny huragan – Maria, który spowodował największy spadek liczebności do 40–60 osobników. W grudniu 2019 roku IUCN postanowiła zmienić status zagrożenia gatunku z zagrożonego na krytycznie zagrożony.