Amazonas (A-1) to brazylijski niszczyciel z czasów „zimnej wojny”, będący jedną z sześciu jednostek typu Acre. Okręt został zwodowany 29 listopada 1943 roku w stoczni Arsenal de Marinha w Rio de Janeiro, na wyspie Ilha das Cobras, a do służby w Marinha do Brasil wszedł w listopadzie 1949 roku. Jednostka została skreślona z listy floty w 1973 roku.
Projekt i budowa
Niszczyciel „Amazonas” był jednym z sześciu bliźniaczych okrętów typu Acre, które zbudowano w Brazylii w miejsce sześciu jednostek typu H, zarekwirowanych przez Wielką Brytanię po rozpoczęciu II wojny światowej. Okręt powstał według oryginalnego brytyjskiego projektu stoczni Thornycroft, z tą różnicą, że system napędowy, uzbrojenie oraz wyposażenie miały być produkcji USA. Zmiany w siłowni wpłynęły również na wygląd zewnętrzny jednostki, która otrzymała jeden komin zamiast dwóch, co sprawiło, że jej sylwetka przypominała amerykańskie niszczyciele typu Gridley. Długi czas budowy, trwający dziewięć lat, był spowodowany zarówno brakami materiałowymi, jak i innymi trudnościami związanymi z toczącą się wojną.
Niszczyciel został zamówiony w końcu 1939 roku w stoczni Arsenal de Marinha w Rio de Janeiro, gdzie stępkę okrętu położono 20 lipca 1940 roku, a zwodowano go 29 listopada 1943 roku. Okręt otrzymał nazwę na cześć rzeki Amazonki.
Dane taktyczno-techniczne
„Amazonas” był dużym niszczycielem, posiadającym typowe uzbrojenie i wyposażenie dla tej klasy okrętów. Jego długość całkowita wynosiła 98,5 metra (97,5 m na linii wodnej), szerokość 10,7 metra, a średnie zanurzenie 2,59 metra (maksymalne 3,3 m). Wyporność standardowa wynosiła 1340 ton, a pełna 1800 ton. Okręt był napędzany przez dwie turbiny parowe Westinghouse z przekładniami redukcyjnymi, które łącznie generowały moc 45 000 koni mechanicznych (KM), a parę dostarczały trzy kotły wodnorurkowe Babcock & Wilcox. Dwuśrubowy układ napędowy umożliwiał osiągnięcie maksymalnej prędkości 36 węzłów (prędkość marszowa wynosiła 20 węzłów). Okręt dysponował energią elektryczną produkowaną przez dwa turbogeneratory Westinghouse o napięciu 450 V i mocy 204 KM. Zbiorniki na mazut pomieściły 450 ton paliwa, co zapewniało maksymalny zasięg 6000 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 15 węzłów.
Uzbrojenie okrętu składało się z czterech pojedynczych dział uniwersalnych kal. 127 mm Mark 21/30 L/38 (po jednym na pokładzie dziobowym, w superpozycji na nadbudówce dziobowej, na pokładzie rufowym oraz w superpozycji na nadbudówce rufowej). Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa działka Bofors kal. 40 mm Mark 1 L/56 (1 x II) oraz cztery pojedyncze działka Oerlikon kal. 20 mm Mark 4 L/70. W skład uzbrojenia wchodziły również dwa poczwórne aparaty torpedowe kal. 533 mm, dwa miotacze bomb głębinowych K Mark 6 oraz dwie zrzutnie bomb głębinowych Mark 3 i Mark 4. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało dwa radary obserwacji okrężnej (SF-1 i VJ-1), system kierowania ogniem Mk 33 Mod 38, urządzenia naprowadzania kierunku Mk-T Mod 2 dla dział 127 mm oraz sonar QCR-1.
Załoga jednostki liczyła 150 oficerów, podoficerów i marynarzy.
Służba
„Amazonas” wszedł do służby w Marinha do Brasil 10 listopada 1949 roku, otrzymując numer taktyczny A-1. 31 stycznia 1953 roku okręt został włączony do 2. Dywizjonu 1. Eskadry Niszczycieli, zmieniając numer burtowy na D-12. W latach 1957–1958 niszczyciel przeszedł modernizację, w której usunięto jedną armatę kal. 127 mm oraz dwa działka Oerlikon kal. 20 mm, a w ich miejsce zamontowano podwójne stanowisko działek kal. 40 mm (na podstawie Mark 1 Mod 6) oraz wymieniono poczwórne aparaty torpedowe na dwa potrójne Mark 14 Mod 12. Unowocześniono również wyposażenie radioelektroniczne, wymieniając m.in. dwa radary obserwacji okrężnej na AN/SPS-4 i AN/SPS-6C z IFF, dodano radar kierowania ogniem artyleryjskim Mk 28 dla systemu kierowania ogniem Mk 33 Mod 38 oraz dwa urządzenia naprowadzania kierunku Mk 51 dla dział kal. 40 mm. W wyniku tych zmian wyporność jednostki wzrosła do 1450 ton (standardowa) oraz 2180 ton (bojowa). W listopadzie 1960 roku okręt uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach „Unitas I”. W 1963 roku w ramach reorganizacji struktury brazylijskiej marynarki, „Amazonas” został przydzielony do 21 Dywizjonu 2 Eskadry Niszczycieli. Od 18 marca do 19 kwietnia 1966 roku okręt, wspólnie z bliźniaczymi niszczycielami „Acre” i „Araguari”, brał udział w rejsie szkoleniowym, a w 1971 roku w ćwiczeniach „Unitas XII”. Jednostka została skreślona z listy floty w 1973 roku.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Hartmut Ehlers. Brazylijskie niszczyciele typu „M” i „A”. „Okręty Wojenne”. Nr 5/2008 (91). Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. brak numeru strony
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Londyn: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947–1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
Ivan Gogin: ACRE destroyers (1949–1951). Navypedia. [dostęp 2017-04-24]. (ang.).
Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7. Brak numerów stron w książce
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2. Brak numerów stron w książce
Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. Londyn: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.). Brak numerów stron w książce
