Amarylis nadobny
Amarylis nadobny (Amaryllis belladonna L.) to gatunek rośliny z rodzaju amarylis, który należy do rodziny amarylkowatych. Pochodzi z Afryki Południowej i został wprowadzony do Ameryki Północnej, Ameryki Środkowej, Europy, Australii oraz Nowej Zelandii.
Morfologia
Pokrój
Roślina posiada cebule o średnicy od 5 do 10 cm.
Liście
Interesującą cechą tej rośliny jest to, że liście zaczynają się rozwijać dopiero po zakończeniu kwitnienia. Liście są językowate, stojące, osiągają długość od 30 do 50 cm oraz szerokość od 2 do 3 cm.
Łodyga
Na wiosnę lub latem z każdej cebuli wyrastają 1-2 nagie łodygi, które mają fioletowe zabarwienie i wysokość od 30 do 60 cm.
Kwiaty
Na szczycie łodyg pojawia się skupienie 2-12 lejkowatych, pachnących kwiatów. Okwiat ma średnicę od 6 do 10 cm i składa się z 6 listków ułożonych w dwóch okółkach. Zazwyczaj mają one białą barwę z różowym żyłkowaniem, chociaż można spotkać również kwiaty różowe lub purpurowe, a ich gardziel zwykle ma kolor żółty.
Systematyka i zmienność
Roślina ta należy do rodzaju amarylis (Amaryllis) z podplemienia Amaryllidinae, plemienia Amaryllideae oraz podrodziny Amaryllidoideae w rodzinie amarylkowatych (Amaryllidaceae).
Zmienność
Amarylis nadobny może tworzyć mieszańce z innymi spokrewnionymi rodzajami, na przykład z ponętliną (Crinum), co prowadzi do nazwy ×Amarcrinum, lub z Brunsvigią, co skutkuje nazwą ×Amarygia.
Nazewnictwo
Nazwę rodzajową nadano tej roślinie przez Karola Linneusza, inspirowaną imieniem kobiety, natomiast nazwa gatunkowa (belladonna) oznacza „piękną kobietę”. W języku polskim znana jest jako amarylis nadobny lub amarylis piękny. W przeszłości była określana jako lilia narcyzowa.
Wygląd amarylis nadobnego przypomina zwartnicę (Hippeastrum), która pochodzi z Ameryki Południowej. Na początku XX wieku botanicy spierali się o to, która z tych roślin powinna nosić nazwę Amaryllis, ponieważ Linneusz nie określił tego precyzyjnie. Ostatecznie przyznano tę nazwę gatunkowi pochodzącemu z Afryki Południowej.
Uprawa
Amarylis nadobny jest uprawiany jako roślina ozdobna, jednak tylko w łagodnym klimacie (strefy 8-11). W trudniejszych warunkach można spróbować uprawy pod osłoną południowej ściany lub wykopywać cebule na zimę i przechowywać je w pomieszczeniu o temperaturze od 5 do 10 °C. Roślina potrzebuje przepuszczalnej gleby oraz zacisznego, słonecznego miejsca. Cebule należy sadzić na głębokość 8 cm w podłożu. Rozmnażanie odbywa się przez podział cebul wiosną, po obumarciu liści, lub późnym latem przed rozpoczęciem kwitnienia, gdyż po kilku latach uprawy wytwarzają cebule przybyszowe. Można ją również łatwo rozmnażać z nasion. Po zakończeniu kwitnienia zaleca się usunięcie pędu kwiatowego.
Przypisy
Bibliografia
Christopher Brickell: Wielka Encyklopedia Roślin. Warszawa: Muza S.A., 1993. ISBN 83-7079-157-3. Brak numerów stron w książce.
Geoffrey G. Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
