Amalryk I (ur. 1136, zm. 11 lipca 1174 w Jerozolimie) – hrabia Jafy i Aszkelonu, król Jerozolimy w latach 1163-1174.
Życiorys
Był synem Melisandy oraz Fulka Andegaweńskiego. Przejął tron po zgonie swojego starszego brata Baldwina III, w czasie rządów którego pełnił rolę hrabiego Jafy i Aszkelonu. Gdy Rajmund III znajdował się w niewoli muzułmańskiej (1164–1172), Amalryk pełnił także funkcję regenta w hrabstwie Trypolisu.
Około 1158 roku ożenił się z kuzynką Agnieszką de Courtenay, córką Joscelina II, hrabiego Edessy. Z tego związku mieli troje dzieci:
- Sybillę (ur. 1159 lub 1160), przyszłą królową Jerozolimy,
- Baldwina (ur. 1161), przyszłego króla Jerozolimy,
- Alicję (Alix), zmarłą w dzieciństwie.
Panowanie
Kiedy w 1163 roku Amalryk objął tron, baronowie królestwa oraz patriarcha Jerozolimy zgodzili się na jego koronację, pod warunkiem że unieważni swoje małżeństwo z Agnieszką z powodu bliskiego pokrewieństwa oraz jej złego zachowania. Amalryk zgodził się, lecz zależało mu na zapewnieniu swoim dzieciom praw do sukcesji, co zostało zatwierdzone przez Sąd Najwyższy. Agnieszka opuściła dwór, otrzymując pensję oraz zachowując tytuł hrabiny Jafy i Aszkelonu, który nosiła jako żona Amalryka.
Drugą żoną króla została Maria Komnena, córka Jana Komnena Dukasa, księcia Cypru i bratanka Manuela I, cesarza bizantyjskiego. Amalryk poślubił ją w Tyrze 29 sierpnia 1167 roku. Z Marią miał co najmniej dwoje dzieci:
- Izabelę (ur. 1172), przyszłą królową Jerozolimy,
- dziecko urodzone martwe (ur. 1173).
Najważniejszym celem Amalryka jako króla Jerozolimy było podporządkowanie sobie Egiptu. Wykorzystując chaos panujący na dworze fatymidzkim, Amalryk czterokrotnie wysyłał wyprawy do Egiptu: w 1163, 1164, 1167 i 1168 roku. Nie osiągnął jednak znaczących sukcesów. Zawarł jedynie krótkotrwały sojusz z egipskim wezyrem Szawarem, który zobowiązał się do płacenia mu trybutu oraz zgodził na pozostawienie w Kairze małej załogi frankijskiej. Jedynym długotrwałym skutkiem najazdów Amalryka było objęcie władzy nad Nilem przez jego wasala Nur ad-Dina z Syrii, Szirkuha, a później przez jego bratanka, Saladyna (tego samego, który 20 lat później zdobył Jerozolimę).
W polityce zagranicznej Amalryk opierał się na sojuszu z Bizancjum, który został umocniony jego małżeństwem z Marią. Flota cesarza Manuela wspierała wojska frankijskie w walkach w Egipcie, jednak współpraca ta nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Do osiągnięć Amalryka należy wprowadzenie zmian w prawie Królestwa Jerozolimskiego, które umożliwiły lennikom odwoływanie się do Sądu Najwyższego przeciwko swoim seniorom. Zwiększyło to zależność wszystkich wasali od Jerozolimy. W 1174 roku zmarł Nur ad-Din, a Amalryk natychmiast rozpoczął nieudane oblężenie Banias. Po powrocie z Banias Amalryk zachorował na dyzenterię i, mimo że początkowo wydawało się, że lekarze go wyleczyli, w Jerozolimie zapadł na wysoką gorączkę. Leżąc na łożu śmierci przez kilka dni, Amalryk przekazał Nablus swojej żonie Marii i ich córce Izabeli. Jego następcą na tronie został chory na trąd i niepełnoletni Baldwin IV, który sprowadził na dwór swoją matkę, Agnieszkę de Courtenay.
Wywód przodków
Przypisy
