Amalgamat stomatologiczny

Amalgamat stomatologiczny

Amalgamat stomatologiczny to amalgamat rtęci połączony z srebrem, cyną, miedzią, kadmem oraz czasami cynkiem, stosowany w stomatologii jako wypełnienie, przede wszystkim w ubytkach klasy I, II oraz V. W ostatnich latach obserwuje się tendencję do rezygnacji z jego użycia z powodu względów estetycznych (metaliczny kolor wypełnienia nie pasuje do naturalnej barwy zęba), narażenia zarówno lekarzy, jak i pacjentów na kontakt z toksyczną rtęcią, a także z powodów środowiskowych (uwalnianie rtęci do atmosfery w wyniku kremacji ludzkich ciał).

Ocena materiału

Zalety

• Wytrzymałość – ma najwyższą odporność wśród wypełnień, przewyższającą twardość szkliwa (odporność na ściskanie po jednym dniu od założenia – powyżej 400 MPa).
• Łatwość zakładania w ubytku (możliwość kondensowania materiału).
• Rozszerzanie przy twardnieniu – minimalne ryzyko pojawienia się próchnicy wtórnej.
• Wysoka trwałość (30, a nawet do 40 lat).
• Nie jest toksyczny dla miazgi ani dziąseł.

Wady

• Brak wiązania materiału ze szkliwem i zębiną (słaba adhezja).
• Wymagana jest zmiana kształtu ubytku na retencyjny (podcięcia) w zdrowych tkankach zęba, aby materiał mógł się utrzymać.
• Nieodpowiednia barwa.
• Możliwość przebarwień zębów.
• Bardzo dobre przewodnictwo ciepła – może powodować ból przy spożywaniu bardzo gorących lub zimnych potraw.
• Wymaga użycia cementu jako podkładu.
• Możliwość wystąpienia oddziaływań elektrochemicznych pomiędzy różnymi metalami w jamie ustnej, w tym wypełnieniu oraz w protezie dentystycznej.

Toksyczność

Co pewien czas pojawiają się dyskusje na temat toksyczności amalgamatu jako materiału wypełniającego, które mają swoich zwolenników oraz przeciwników (tzw. wojny amalgamatowe).

Najbardziej narażeni na szkodliwe działanie wolnej rtęci są stomatolodzy, którzy mają najdłuższy kontakt z oparami tego pierwiastka (podczas przygotowywania i zakładania materiału rtęć występuje częściowo w formie niezwiązanej z metalami). Aby zminimalizować ryzyko negatywnych skutków dla pacjentów i stomatologów, obecnie stosuje się amalgamaty kapsułkowane, co ogranicza ekspozycję na rtęć.

Badania z 2008 roku wskazały, że korzystanie z MRI i telefonów komórkowych prowadzi do wzrostu stężenia rtęci w ślinie i moczu u osób z wypełnieniami amalgamatowymi o około 25% w porównaniu do osób, które nie były narażone na te czynniki. Wyniki te zostały opublikowane w czasopiśmie Pakistan Journal of Biological Sciences, które nie znajduje się na liście filadelfijskiej.

Amalgamat jest uznawany przez FDA oraz SCENIHR za bezpieczny dla dorosłych oraz dzieci powyżej szóstego roku życia.

W 2017 roku Parlament Europejski przyjął tzw. Konwencję z Minamaty dotyczącą ograniczenia stosowania rtęci, w ramach której planowane jest stopniowe wycofywanie amalgamatów. Do 2030 roku mają one być całkowicie wycofane z użycia w stomatologii w Unii Europejskiej.

Przypisy

Bibliografia

Robert G. Craig, John M. Powers, John C. Wataha, Dental materials. Properties and manipulation, Wydawnictwo Mosby Inc., 2000, ISBN 0-323-00512-8; polskie wydanie: Materiały stomatologiczne, pod redakcją Honoraty Limanowskiej-Shaw, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-56-4.