Amadeusz I Sabaudzki
Amadeusz I Sabaudzki, właściwie Amadeusz Ferdynand Maria Sabaudzki, znany również jako Amedeo Ferdinando Maria di Savoia oraz Amadeo Fernando María (hiszp.), urodził się 30 maja 1845 roku w Turynie, a zmarł 18 stycznia 1890 roku tamże. Był on księciem Aosty, generałem majorem armii włoskiej oraz królem Hiszpanii z dynastii sabaudzkiej w okresie od listopada 1870 do lutego 1873.
Życiorys
Amadeusz był drugim synem króla Sardynii (później Włoch), Wiktora Emanuela II, oraz arcyksiężniczki Marii Adelajdy Habsburg. Miał dwóch braci: Humberta I, a także dwie siostry – Klotyldę Marię Sabaudzką, żonę księcia Napoleona Józefa Bonaparte, oraz Marię Pię, królową Portugalii.
Od 1859 roku Amadeusz służył w armii włoskiej, a w 1866 roku brał udział w bitwie pod Custozą u boku swojego brata Humberta, w stopniu generała majora.
Po detronizacji królowej Izabeli II i wygnaniu Burbonów z Hiszpanii w 1868 roku, kraj ten, formalnie wciąż będący królestwem, pozostał bez monarchy. Kortezy zaproponowały tron niemieckiemu księciu Leopoldowi Hohenzollernowi, co wywołało panikę we Francji, obawiającej się otoczenia przez monarchie Hohenzollernów (w rzeczywistości pokrewieństwo Leopolda z Wilhelmem I było bardzo odległe i wywodziło się z XIV wieku). W wyniku gróźb Napoleona III Leopold wycofał swoją kandydaturę. Kortezy ostatecznie wybrały na króla Amadeusza Sabaudzkiego, który z niechęcią przyjął koronę, jedynie pod wpływem nacisku ze strony rządu włoskiego. Został koronowany 16 listopada 1870 roku.
Rządy Amadeusza I przypadły na jeden z najtrudniejszych okresów w historii Hiszpanii. W kraju trwały zamieszki republikańskie oraz karlistowskie, a także powstania w Kraju Basków i Katalonii, podczas gdy Kuba dążyła do uzyskania niepodległości. Monarchistyczni posłowie w Kortezach błagali go o dokonanie zamachu stanu i wprowadzenie absolutyzmu, na co Amadeusz, wspierany przez ojca, nie chciał się zgodzić. Po zamachu na jego życie latem 1872 roku Amadeusz zaczął tracić cierpliwość do Hiszpanii i doszedł do wniosku, że nie da się nią rządzić. 11 lutego 1873 roku ogłosił swoją abdykację. Tego samego wieczoru proklamowano w Hiszpanii pierwszą w historii kraju republikę, która przetrwała jedynie dwa lata, po czym na tron wezwano Alfonsa XII Burbon.
Po abdykacji Amadeusz, wraz z żoną Marią Wiktorią z księcia dal Pozzo della Cisterna (1846-1876), wrócił do Włoch, gdzie od ojca otrzymał księstwo Aosty. Nie używał tytułu króla, który mu przysługiwał. Z Marią Wiktorią miał trzech synów:
- Emanuel Filiberto d’Aosta (13 stycznia 1869; 4 lipca 1931);
- Wiktor Emanuel (24 listopada 1870; 10 października 1946), hrabia Turynu;
- Luigi Amadeo (29 stycznia 1873; 18 marca 1933), książę Abruzji, znany alpinista, polarnik i podróżnik.
Po śmierci żony, w 1888 roku, ożenił się z własną siostrzenicą – Marią Letycją Bonaparte, córką tzw. Plonplona oraz Klotyldy Marii Sabaudzkiej. Jego jedyny syn z drugiego małżeństwa, Humbert Sabaudzki (di Salemi), zmarł bezdzietnie pod koniec I wojny światowej.
Tytuły i odznaczenia
Kawaler Najwyższego Orderu Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1862 roku.
Rodowód
Przypisy
Bibliografia
- Almanach de Gotha, Gotha 1887
- C.F. Graf von Wrangel, Die souveränen Fürstenhäuser Europas, 1-2, Stockholm 1899
