AMA to pierwszy polski motoszybowiec, który został skonstruowany w okresie międzywojennym.
Historia
W 1933 roku trzech studentów Politechniki Warszawskiej – Rościsław Aleksandrowicz, Henryk Malinowski oraz Andrzej Anczutin – rozpoczęło prace nad budową motoszybowca. Projekt ten miał być samolotem doświadczalnym, służącym do przeszkalania pilotów szybowcowych w pilotażu samolotowym. Celem konstruktorów było stworzenie jak najprostszej konstrukcji, nawet kosztem właściwości aerodynamicznych. Dążyli oni nie tylko do opracowania nowego projektu, ale także do zdobycia praktycznych umiejętności w zakresie rozwoju i budowy samolotów.
Budowa prototypu rozpoczęła się w 1934 roku w warsztatach szybowcowych Antoniego Kocjana, przy wsparciu studentów z Sekcji Lotniczej Politechniki Warszawskiej. Koszty budowy prototypu zostały pokryte przez Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Koło nr 1 przy PKO. Ukończono go w połowie 1935 roku. W lipcu tego samego roku, na lotnisku mokotowskim, motoszybowiec został oblatany po wyholowaniu przez samolot RWD-8 (na początku nie miał jeszcze zamontowanego silnika). Oblotu dokonał inż. Szczepan Grzeszczyk, a następnie loty kontynuował Roland Kalpas. Konstrukcja wykazała się łatwością w pilotażu, a piloci zgłaszali jedynie zastrzeżenia dotyczące działania lotek przy prędkościach poniżej 80 km/h.
Na motoszybowcu zamontowano silnik Mengin Poinsard, a po jego zainstalowaniu, w lipcu 1935 roku, oblatany został przez pilota doświadczalnego DWL-RWD, Aleksandra Onoszkę. Podczas lotu okazało się jednak, że silnik wywołuje silne drgania w konstrukcji. Konstruktorzy podjęli próby usunięcia tej wady poprzez modyfikację ogonowej części kadłuba. We wrześniu 1935 roku, motoszybowiec nazwany „AMA” został zaprezentowany na mityngu lotniczym z okazji otwarcia XXIII Mistrzostw Gordona-Bennetta w Warszawie, pilotował go Kazimierz Chorzewski. Po ukończeniu nauki przez konstruktorów prace nad projektem zostały wstrzymane.
W 1938 roku motoszybowiec był prezentowany na Ogólnopolskiej Wystawie Lotniczej we Lwowie.
Motoszybowiec AMA był także wystawiany w 1938 roku na wystawie LOPP w Milanówku pod Warszawą (Teatr Letni).
Użycie w lotnictwie
Po zbudowaniu prototypu, motoszybowiec AMA był oblatany na lotnisku mokotowskim w Warszawie, gdzie przeprowadzono na nim wiele lotów. Z powodu braku odpowiedniego silnika, pozostał on w hangarze do wybuchu wojny. Uległ zniszczeniu we wrześniu 1939 roku.
Konstrukcja
Motoszybowiec AMA był górnopłatem o konstrukcji drewnianej z zastrzałami.
Kadłub miał przekrój czworokątny, był półskorupowy i pokryty sklejką. Otwarta kabina znajdowała się w przedniej części kadłuba. Tablica przyrządów była wyposażona w prędkościomierz, wariometr oraz obrotomierz. Z przodu kadłuba znajdował się zaczep do startu na holu.
Płat był dwudzielny, jednodźwigarowy, o prostokątnym obrysie z zaokrąglonymi końcówkami, również pokryty sklejką. Zamocowany był do kadłuba za pomocą wieżyczki zlokalizowanej za kabiną pilota. Usztywniony był pojedynczymi zastrzałami. Stateczniki pokryte były sklejką, a stery – płótnem. Motoszybowiec posiadał trójgoleniowe podwozie z płozą ogonową oraz główne podwozie z niskociśnieniowymi kołami Dunlop o średnicy 270 mm, amortyzowanymi pneumatycznie.
Napęd stanowił czterosuwowy, dwucylindrowy silnik Mengin Poinsard o mocy 35 KM, zamontowany na wieżyczce za kabiną pilota. Osłona silnika i pokrycie wieżyczki były wykonane z blachy. Śmigło było pchające, dwułopatowe, a zbiornik paliwa o pojemności 30 l znajdował się przed silnikiem.
Malowanie
Motoszybowiec był pomalowany na jasnoniebiesko. Blacha na osłonie silnika i wieżyczce pozostała w naturalnym kolorze metalu, a śmigło było czarne.
Przypisy
Bibliografia
- Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego Konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Cinderella Books” Andrzej Zasieczny, 2016. ISBN 978-83-7339-150-5. OCLC 946341829.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Rafał Chyliński: Motoszybowiec Pegaz i jego konstruktor Tadeusz Chyliński. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2015, s. 208. ISBN 978-83-7339-150-5.
- Stanisław Prauss: Z Zakopanego na Stag Lane: wspomnienia konstruktora samolotów PZL-23 Karaś i PZL-46 Sum, współpracownika brytyjskich wytwórni lotniczych Westland, de Havilland i Hawker Siddeley. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2019. ISBN 978-83-65902-19-1. OCLC 1135394948.
- Kronika Polska. Z Sekcji Lotniczej Stud. Polit. Warsz. „Skrzydlata Polska”. 3/1934, marzec 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Co – gdzie – kiedy?. „Lot Polski i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa”. 13/1935, 27 lipca 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- Kronika Polska. Pierwsze loty polskiego szybowca z motorkiem. „Skrzydlata Polska”. 7/1935, lipiec 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- AMA, pierwszy polski szybowiec motorowy. „Lot Polski i Obrona Przeciwlotniczo-Gazowa”. 14/1935, 16 sierpnia 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
- XV lat L.O.P.P. na terenie stolicy. 1923-1938. Warszawa: LOPP, 1938.
- Ogólnopolska Wystawa Lotnicza we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Zdzisław Grylicki. Motoszybowiec „AMA”. „Skrzydlata Polska”. 45/1956, 4 listopada 1956. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.