Alvinella pompejana

Alvinella pompejana to gatunek wieloszczeta, który występuje w głębinach oceanicznych, a jego obecność ogranicza się jedynie do ekosystemów kominów hydrotermalnych na Pacyfiku.

Gatunek ten został odkryty na początku lat 80. XX wieku w ramach międzynarodowego projektu badawczego FAMOUS – French-American Mid-Ocean Undersea Study (w 1974 roku ekspedycję batyskafu Alvin prowadził holenderski badacz Tjeerd H. van Andel). Jest to organizm skrajnie termofilny.

Nazwa gatunku wywodzi się od rzymskiego miasta Pompeje, które zostało zniszczone w 79 roku n.e. w wyniku erupcji Wezuwiusza. Te zwierzęta, związane z ekosystemami kominów hydrotermalnych, potrafią przetrwać w temperaturach sięgających 80˚C, co czyni z Alvinella pompejana organizm tolerujący najwyższe temperatury spośród znanych nauce wielokomórkowców. Główna część ciała zwierzęcia zazwyczaj znajduje się w znacznie chłodniejszych wodach, podczas gdy część ogonowa jest wystawiona na działanie gorącej wody wydobywającej się z ujścia hydrotermalnego. Do tej pory brak jest danych dotyczących temperatury ciała tego organizmu. Przyjmuje się, że zwierzęta te mogą oddawać ciepło w części głowowej, co pozwala im utrzymać wewnętrzną temperaturę na poziomie umożliwiającym przetrwanie. Po raz pierwszy odkryto je w ekosystemach kominów hydrotermalnych w pobliżu Wysp Galapagos.

Nazwa rodziny Alvinellidae oraz rodzaju Alvinella pochodzi od nazwy trójosobowego batyskafu Alvin, którym dokonano odkrycia kominów hydrotermalnych oraz ich unikalnej fauny w końcu lat 70. XX wieku. Obecnie rodzina Alvinellidae obejmuje osiem innych gatunków, lecz żaden z nich nie jest w stanie tolerować tak wysokich temperatur otoczenia.

Alvinella pompejana osiąga długość do 13 cm, ma bladoszary kolor oraz charakterystyczne „włochate” narośla. Narośla te stanowią kolonie bakterii, z którymi te zwierzęta żyją w symbiozie.

Aby pobierać pokarm i oddychać, Alvinella wystawia z rurki głowową część ciała, zakończoną organem przypominającym czułki. Są to skrzela zwierzęcia, które mają czerwony kolor z powodu obecności hemoglobiny we krwi. Główna część organizmu zazwyczaj znajduje się w temperaturze około 22˚C, podczas gdy jedynie część ogonowa w rurce narażona jest na wspomniane wcześniej wysokie temperatury.

Przypuszcza się, że bakterie przyczepione do ciała zwierzęcia odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu mu odporności na wysokie temperatury, tworząc warstwę o grubości do 1 cm. Bakterie te mają zdolność wytwarzania specjalnych białek, znanych jako enzymy eurytermalne, które chronią białka bakterii – a tym samym również zwierzę – przed degradacją w wysokich temperaturach. Możliwe, że warstwa bakterii działa również jako izolacja termiczna dla organizmu. Dalsze badania są jednak utrudnione, ponieważ do tej pory nie udało się wydobyć żywych osobników Alvinella pompejana z głębin oceanicznych.

Badania nad wspomnianymi enzymami eurytermalnymi mogą mieć istotne znaczenie w takich dziedzinach jak przemysł biochemiczny, tekstylny, kosmetyczny oraz farmaceutyczny.