Alvin Eugene Toffler (ur. 3 października 1928 w Nowym Jorku, zm. 27 czerwca 2016 w Los Angeles) był amerykańskim pisarzem o żydowskich korzeniach oraz futurologiem, który zyskał sławę dzięki swoim pracom na temat cyfrowej rewolucji, rewolucji komunikacyjnej, rewolucji korporacyjnej oraz osobliwości technologicznej. Toffler ukuł m.in. termin szok przyszłości.
Życiorys
Alvin Toffler przyszedł na świat w Nowym Jorku w 1928 roku. Uczył się anglistyki na New York University, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Heidi, studentkę językoznawstwa. Para miała wówczas bardzo rewolucyjne poglądy, przez co zrezygnowali z ukończenia studiów i przeprowadzili się do regionu Midwest. Tam wzięli ślub i przez następne pięć lat pracowali na liniach montażowych, co pozwoliło im zgłębić zasady masowej produkcji przemysłowej. Heidi była zaangażowana w związki zawodowe w odlewni aluminium, a Alvin pracował jako spawacz i mistrz fabryczny.
Po zdobyciu doświadczenia robotniczego, Alvin Toffler uzyskał posadę w gazecie wspierającej związki zawodowe, pracując jako korespondent biura w Waszyngtonie, a następnie przez trzy lata dla dziennika w Pensylwanii, gdzie relacjonował wydarzenia z Kongresu Stanów Zjednoczonych oraz Białego Domu. W tym czasie jego żona pracowała w bibliotece specjalistycznej, zajmującej się zbiorami z zakresu biznesu i nauk behawioralnych.
Tofflerowie wrócili do Nowego Jorku, gdy Alvin rozpoczął karierę jako felietonista w magazynie Fortune, początkowo pisząc o sprawach pracowniczych, a później o biznesie i zarządzaniu.
Po odejściu z Fortune, Alvin Toffler został zatrudniony przez firmę IBM, gdzie prowadził badania oraz pisał na temat społecznych i organizacyjnych skutków użycia komputerów. Dzięki temu miał okazję współpracować z pierwszymi „guru” technik komputerowych oraz badaczami sztucznej inteligencji. Xerox zlecił mu napisanie artykułu o swoim laboratorium badawczym, a AT&T zaproponowało mu rolę konsultanta ds. zarządzania strategicznego. Praca w AT&T doprowadziła go do badań nad telekomunikacją, a jego doradztwo pomogło kierownictwu firmy w podjęciu decyzji o podziale korporacji, na co rząd zmusił ich dopiero ponad dekadę później.
W połowie lat 60. XX wieku Tofflerowie rozpoczęli prace, które ostatecznie doprowadziły do powstania książki Szok przyszłości (1970).
W 1996 roku Alvin i jego żona Heidi, we współpracy z amerykańskim konsultantem biznesowym Tomem Johnsonem, założyli firmę doradczą Toffler Associates. Celem firmy było wprowadzanie w życie różnych idei, o których pisali Tofflerowie, pracując na rzecz przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych oraz rządów takich krajów jak Stany Zjednoczone, Korea Południowa, Meksyk, Brazylia, Singapur, Australia i inne.
Alvin Toffler był także wizytującym pracownikiem naukowym w Russell Sage Foundation, profesorem wizytującym na Uniwersytecie Cornella oraz wykładowcą w New School for Social Research.
Tofflerowie osiedlili się w Bel Air, dzielnicy Los Angeles, na północ od Sunset Boulevard. Mieli jedno dziecko – Karen Toffler, która zmarła w wieku 46 lat, po ponad dziesięciu latach zmagań z zespołem Guillain-Barré.
Koncepcje i publikacje
Alvin Toffler reprezentował nurt tzw. „nauki stosowanej”. W swoich pracach koncentrował się na pojęciu techniki i analizował historię ludzkości w kontekście trzech fal technologicznych:
- pierwsza fala – agrarna, związana z wynalazkami rolniczymi, które pojawiły się około 10 000 lat temu oraz z osiadłym trybem życia;
- druga fala – przemysłowa, związana z wynalazkiem druku oraz maszyny parowej, przynosząca industrializację, rozwój produkcji stali, elektryczności, nowych środków transportu oraz komunikacji masowej;
- trzecia fala – obecna, związana z nowymi technologiami, które umożliwiają nieograniczoną komunikację między jednostkami oraz odejściem od masowej produkcji; ta fala jest wciąż w początkowej fazie i napotyka sprzeciw ze strony obrońców drugiej fali.
Najbardziej rozpoznawalnym terminem stworzonym przez Tofflera jest szok przyszłości, definiujący stan psychiczny jednostek i grup, które doświadczają przyspieszających zmian społecznych, opisywany jako „stres i dezorientacja spowodowane zbyt dużymi zmianami w zbyt krótkim czasie”.
Kluczową tezą Tofflera jest zjawisko zachodzenia na siebie różnych form i faz cywilizacyjnych. Uważał, że nasiliło się to w ostatnich pięćdziesięciu latach, kiedy to nastąpił ogromny postęp technologiczny, globalizacja oraz wciągnięcie niemal wszystkich krajów w wir gospodarki światowej.
Wnioskując z tej tezy, Toffler podkreślał, że procesy historyczne są nieprzewidywalne. Możliwe jest prognozowanie w ramach jednej, określonej fali, jednak wszelkie przewidywania tracą sens, gdy występują zderzające się fale, w których żadna nie dominuje. W obliczu takich zmian podziały na prawicę, lewicę, konserwatyzm czy awangardę stają się mniej istotne.
W demokracji XXI wieku powinny dominować trzy zasady: potęga mniejszości, demokracja na pół bezpośrednia oraz podział decyzji.
Toffler opierał swoją myśl na tzw. „rewolucyjnej przesłance”, która zakładała optymizm, że mimo wstrząsów i przewrotów, szczególnie w obliczu nadchodzącej trzeciej fali, ludzkość nie zniszczy się całkowicie. Jednocześnie uważał, że zmiany mają charakter kumulatywny, przekształcając wszystkie aspekty życia, co prowadzi do kolejnych fal przemian, a zdrowa i upragniona przyszłość nie jest w tym modelu możliwa. Wizja Tofflera jest zatem odległa od koncepcji końca historii (np. Francis Fukuyama) czy wojen cywilizacji, jak przedstawiają to inni współcześni obserwatorzy.
Współautorką książek Alvina Tofflera była jego żona Heidi Toffler.
Tłumaczenia prac na język polski
Szok przyszłości, Poznań 1998, Wyd. Zysk i S-ka, seria Antropos, ISBN 83-7150-460-8, Wyd II: Poznań, Wydawnictwo Kurpisz (Future Shock 1970)
Ekospazm, Warszawa 1977, Czytelnik (The Eco-Spasm Report 1975)
Trzecia fala, pierwsze wydanie pełne: Warszawa 1997, PIW, ISBN 83-06-02594-6, Wyd II: Poznań, Wydawnictwo Kurpisz (The Third Wave 1980)
Zmiana władzy. Wiedza, bogactwo i przemoc u progu XXI stulecia, Poznań 2003, Zysk i S-ka, seria Antropos, ISBN 83-7298-189-2 (Powershift: Knowledge, Wealth and Violence at the Edge of the 21st Century 1990)
Wojna i antywojna, I wyd: Warszawa 1997, Wyd. Muza, ISBN 83-7079-822-5; II wyd: Warszawa 1998, Bertelsmann Media; III wyd: Poznań 2006, Wyd. Kurpisz ISBN 83-89738-91-0 (War and Anti-War 1995)
Budowa nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali, Poznań 1996, Zysk i S-ka, seria Antropos, ISBN 83-7150-556-6 (Creating a new civilization. The Politics of the Third Wave 1995)
Rewolucyjne bogactwo, Poznań 2007, Wydawnictwo Kurpisz, ISBN 978-83-7524-003-0 (Revolutionary Wealth 2006)
Inne prace w oryginale
Previews & Premises (1983)
The Adaptive Corporation (1985)
Zobacz też
Ewolucjonizm społeczny
James Gleick
Przypisy
