Alush Lleshanaku (ur. w sierpniu 1913 roku we wsi Bradasesh koło Elbasanu, zm. 24 grudnia 1950 roku w Elbasanie) był albańskim nauczycielem oraz żołnierzem zaangażowanym w antykomunistyczny ruch oporu.
Życiorys
Lleshanaku uczęszczał do szkoły pedagogicznej w Elbasanie, a następnie kontynuował naukę w Rzymie, gdzie w 1932 roku uzyskał dyplom nauczyciela fizyki. Po powrocie do Albanii podjął pracę jako nauczyciel w gimnazjum w Szkodrze. W kwietniu 1939 roku uczestniczył w demonstracji przeciwko Włochom w Szkodrze. Po włoskiej agresji na Albanię stracił zatrudnienie i wrócił do Elbasanu. W 1939 roku był związany z Albańską Narodową Partią Faszystowską. 4 maja 1941 roku rozpoczął pracę w urzędzie spraw wewnętrznych w Elbasanie. Pod koniec 1941 roku nawiązał kontakty z organizacją nacjonalistyczną i stworzył własny oddział zbrojny, który działał w rejonie Bradashesh-Labinot-Peqin, współpracując z oddziałami Hamita Matjaniego oraz Isy Manastirliu.
W wrześniu 1943 roku zorganizował zasadzkę na niemiecką kolumnę opuszczającą Elbasan. Po utworzeniu proniemieckiego rządu w listopadzie 1943 roku, Lleshanaku został mianowany komendantem żandarmerii w Elbasanie w stopniu majora. Po przejęciu władzy przez komunistów w listopadzie 1944 roku, razem z Markiem Gjonmarkajem i Halilem Alinë stawiał opór oddziałom komunistycznym. 16 grudnia 1946 roku opuścił Albanię i dotarł do Grecji. 12 stycznia 1947 roku przybył do Aten, gdzie rozpoczął współpracę z albańskimi uchodźcami w Pireusie.
22 lutego 1950 roku powrócił do Albanii, skacząc na spadochronie w grupie pięciu osób z włoskiego samolotu, z misją zbierania informacji o sytuacji w kraju oraz reorganizowania oddziałów nacjonalistycznych w północnej części Albanii. Niedługo po lądowaniu dwóch towarzyszy Lleshanaku zostało zabitych, a trzeci został ujęty. Lleshanaku, wspólnie z Xhevdetem Blloshmim, przeszedł z północnej Albanii do Elbasanu, gdzie wciąż operowały oddziały nacjonalistyczne. Stamtąd wysyłał raporty do Rzymu, gdzie działała organizacja Shqipnia e Lirë (Wolna Albania), z którą miał bezpośredni kontakt.
Okoliczności śmierci
Od początku swojej misji w Albanii Lleshanaku był obserwowany przez Sigurimi. W jego bliskim otoczeniu znajdowało się kilku agentów, w tym kluczowe role odegrali dwaj o pseudonimach „Magneti” i „Orizonti”. 24 grudnia 1950 roku, gdy udał się do kafejki na kawę, został zdemaskowany przez agenta „Orizonti”. Obecna na miejscu grupa operacyjna Sigurimi próbowała go aresztować, jednak w trakcie akcji jeden z funkcjonariuszy, Ilo Stojko, zastrzelił Lleshanaku. Jego ciało przez kilka dni wystawiano na widok publiczny, a następnie zostało pochowane w nieznanym miejscu. Osoby, które pomagały Lleshanaku podczas jego pobytu w Elbasanie, stanęły przed sądem, a trzy z nich skazano na karę śmierci. Ostatni z grupy Lleshanaku, Rexhep Kasa, zginął w starciu z oddziałem Sigurimi w rejonie Godolesh.
Pamięć
Ulica w Elbasanie nosi imię Alusha Lleshanaku.
Przypisy
Bibliografia
Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol. 5. Tirana: 2016, s. 139-140. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
Alush Lleshanaku (1913-1950). 2018-05-27 [online], elbasaniad.org, 7 grudnia 2017 (alb.).
