Alumnat Papieski w Braniewie
Alumnat Papieski w Braniewie istniał w latach 1578–1798 i był instytucją edukacyjną, która kształciła zarówno osoby świeckie (do 1626 roku), jak i przyszłych kapłanów oraz misjonarzy.
Inicjatorem zakładania tego rodzaju szkół był papież Grzegorz XIII, mając na celu przeciwdziałanie protestantyzmowi oraz odzyskanie dla katolicyzmu krajów, które już przeszły na protestantyzm. Dążył również do zjednoczenia niektórych Kościołów prawosławnych z Kościołem katolickim. Pierwsze alumnaty papieskie powstały w Rzymie w 1573 roku, a ich lokalizowanie w innych miejscach było podyktowane potrzebą zbliżenia do terenów misyjnych. Seminaria te były organizowane przez legatów papieskich przy kolegiach jezuickich.
Alumnaty papieskie były fundowane i częściowo utrzymywane przez papieża. W XVI wieku alumnaty w Europie były prowadzone przez jezuitów, a po ich kasacie przez inne zakony lub były likwidowane. Program studiów trwał zazwyczaj 4 lub 5 lat i obejmował nauki humanistyczne, filozoficzne oraz teologiczne. Zarządzanie alumnatem spoczywało na regensie, który był wybierany co trzy lata przez rektora kolegium jezuickiego w porozumieniu z biskupem.
Po ukończeniu nauki, alumni składali przysięgę, w której zobowiązywali się do wierności i posłuszeństwa Stolicy Apostolskiej w kontekście pracy duszpasterskiej w wyznaczonych przez Kongregację Rozkrzewiania Wiary terenach. Równocześnie zobowiązywali się, że nie przejdą do żadnej diecezji ani zakonu bez zgody Kongregacji.
Na mocy bulli z dnia 10 grudnia 1578 roku, papież Grzegorz XIII powołał dwa alumnaty: w Braniewie oraz w Ołomuńcu. Wykonawcą tej decyzji w Braniewie był włoski jezuita Antonio Possevino, który znał dobrze kraje Europy Północnej i miał już doświadczenie z Braniewem.
W pierwszym statucie papież przeznaczył 2400 dukatów w złocie na roczne utrzymanie obu alumnatów, co oznaczało, że każda uczelnia otrzymała po 1200 dukatów. Stolica Apostolska wypłacała co trzy miesiące 300 dukatów przez bank Fuggerów, który miał swoją filię w pobliskim Gdańsku. Dotacja ta była przeznaczona na utrzymanie budynku, zakup wyposażenia, książek oraz żywności. Początkowo studenci mieszkali w dwóch domach zakupionych przez legata Antonio Possevino, jednak ze względu na ich niewystarczającą pojemność, regens Franciszek Petrus nabył dodatkowy budynek – tzw. Kamienny Dom. Nauczyciele i studenci osiedlili się tam w 1600 roku, chociaż ostateczna transakcja została sfinalizowana dopiero w 1614 roku. Budynek był przestronny, posiadał piwnicę, parter oraz trzy kondygnacje. Na parterze znajdowały się refektarz, kuchnia i pomieszczenia gospodarcze. Na pierwszym piętrze było mieszkanie regensa, biblioteka, pokój do nauki oraz infirmeria. Drugie piętro zajmowały kaplica, sale wykładowe oraz mieszkania dla dwóch wykładowców, a trzecie piętro przeznaczone było dla studentów. Do kamienicy przynależały także zabudowania gospodarcze oraz ogród, który znajdował się za murami miejskimi. W 1594 roku regens wykupił domek w ogrodzie, planując wykorzystać go jako schronisko w przypadku epidemii. Królowa szwedzka, Katarzyna Jagiellonka, w swoim testamencie zapisała alumnatowi w Braniewie 10000 talarów, które miały zapewnić utrzymanie pięciu alumnów pochodzenia szwedzkiego.
Do 1626 roku alumni nie musieli nosić sutann ani składać deklaracji przyjęcia święceń kapłańskich, co miało na celu przyciągnięcie większej liczby studentów oraz rekatolizację krajów skandynawskich poprzez wykształcone osoby świeckie. W 1626 roku Stolica Apostolska wprowadziła jednak obowiązek składania przysięgi przyjęcia święceń po ukończeniu nauki. W tym samym dekrecie wprowadzono trzyletni zakaz wstępowania absolwentów do zakonu, ponieważ wcześniej część z nich decydowała się wstąpić do jezuitów. W 1674 roku Kongregacja Rozkrzewiania Wiary wprowadziła również obowiązkowe wykłady z filozofii, teologii oraz języka hebrajskiego i greckiego, co spowodowało, że profil uczelni zaczął przypominać seminarium diecezjalne.
Kasata zakonów jezuitów przez papieża Klemensa XIV w 1773 roku, pod wpływem królów Hiszpanii, Portugalii i Francji, przyczyniła się do likwidacji alumnatów papieskich. Na terenach polskich część alumnatów przekazano seminariom diecezjalnym (tak jak w Braniewie), inne przejęły zgromadzenia zakonne (np. bazylianie) lub misjonarze, jednak również one wkrótce zostały skasowane. Alumnat papieski w Braniewie istniał przez 220 lat, chociaż w czasie okupacji szwedzkiej w latach 1626–1635 przeniesiono go do Pułtuska. W wrześniu 1798 roku ostatni alumni opuścili uczelnię, a budynek Kamiennego Domu w 1800 roku został przekazany seminarium diecezjalnemu, które funkcjonowało tam do momentu wybudowania nowego gmachu w Braniewie w 1932 roku.
Dzięki metryce alumnów sporządzonej przez Georga Luhra, wiadomo, że w ciągu całego istnienia szkoły studiowało w niej 1580 osób, w tym m.in. Szwedzi, Norwegowie, Duńczycy, Szkoci, Ukraińcy oraz Rosjanie.
