Altun Ha
Altun Ha to stanowisko archeologiczne kultury Majów, zlokalizowane w północno-wschodnim Belize, około 50 km od Belize City i około 10 km na zachód od wybrzeża Morza Karaibskiego. W czasach przed przybyciem Europejczyków, było to zamożne centrum ceremonialne, składające się z dwóch głównych placów otoczonych wysokimi świątyniami. Mimo że nie odkryto tam żadnych steli, znaleziska w grobowcach sugerują, że rządząca elita miała dostęp do dużych ilości dóbr, takich jak jadeit i obsydian, sprowadzanych z obszarów obecnej Gwatemali.
Stanowisko to pozostawało praktycznie nieznane aż do początku lat 60. XX wieku, kiedy to dyrektor Royal Ontario Museum, W.R. Bullard, prowadzący wykopaliska w Baking Pot i San Estevan, odwiedził Altun Ha w celu przeprowadzenia inspekcji. Wówczas miejsce nazywano jeszcze Rockstone Pond, jednak nie przyciągnęło ono większej uwagi badaczy. Dopiero w 1963 roku, gdy miejscowi mieszkańcy odkryli duży, misternie zdobiony jadeitowy wisiorek, archeolodzy zaczęli interesować się tym stanowiskiem. W następnym roku zespół badawczy pod kierownictwem dr Davida Pendergasta rozpoczął intensywne prace wykopaliskowe i rekonstrukcyjne, które trwały do 1970 roku. Jednym z najbardziej spektakularnych znalezisk zespołu było odkrycie maski boga słońca Kinich Ahau, wykonanej z największego kawałka jadeitu, jaki kiedykolwiek znaleziono na terenach Majów. Maska ta uznawana jest za jeden z skarbów narodowych Belize. Dodatkowo, w jednej ze świątyń znaleziono artefakty pochodzące z miasta Teotihuacán.
Historia
Badania archeologiczne ujawniły, że już około 200 roku p.n.e. istniała stosunkowo rozległa osada, a pierwsze stałe budynki powstały w I wieku p.n.e. Nie znajdowały się one jednak w obecnej centralnej części kompleksu, lecz były ulokowane na południu i wschodzie. Pierwsza istotna budowla, która powstała około 100 roku naszej ery, pełniła rolę świątyni (tzw. Struktura F-8). Około 300 roku n.e. rozpoczęły się prace w centralnej części kompleksu. Większość konstrukcji, które przetrwały, pochodzi z III-X wieku n.e., kiedy to miasto liczyło około 10 tysięcy mieszkańców. W okolicach 900 roku groby rządzącej elity zostały zbezczeszczone, co sugeruje możliwy bunt. Mimo że Altun Ha nadal było zamieszkałe po tych wydarzeniach, nowe budynki przestały być wznoszone. Wkrótce potem ośrodek został opuszczony, a na nowo zasiedlony w XIII i XIV wieku, aczkolwiek w formie niewielkiej wioski rolniczej.
