Alto Douro
Alto Douro (port. Górne Douro) to region winiarski zlokalizowany w północno-wschodniej Portugalii, nad rzeką Duero, a jego południowa część historycznie należy do regionu Trás-os-Montes. Historia produkcji wina w dolinie Douro sięga co najmniej czasów rzymskich. Był to pierwszy region na świecie, który w 1756 roku został wyznaczony z określonymi granicami i klasyfikacją winnic.
W 2001 roku region zyskał status światowego dziedzictwa UNESCO, co świadczy o jego krajobrazie przekształconym przez człowieka na potrzeby uprawy winorośli oraz produkcji wina. Głównym wyrobem jest wino porto, które niegdyś transportowano w beczkach na specjalnych łodziach (barco rabelo) w dół rzeki do Vila Nova de Gaia, naprzeciw Porto, gdzie dojrzewało w piwnicach. Z czasem beczki zastąpiono cysternami.
Charakterystyka
Region rozciąga się na obszarze 24,6 tys. hektarów, a jego strefa ochronna wynosi 225 tys. ha. Obejmuje górzyste tereny doliny Duero oraz jej dopływów. Strome zbocza (nachylenia wynoszą od 35 do 70°) wymagały intensywnej pracy ludzkiej, aby utrzymać warstwę gleby oraz zatrzymać wodę. W różnych okresach historycznych stoki w Alto Douro były formowane na różne sposoby, od umacniania murkami oporowymi (socalcos), przez terasy wzmocnione łupkami i metalowymi słupkami, aż po wyrównywanie spychaczami na ograniczoną skalę. Poza winoroślą, w krajobrazie dominują drzewa oliwkowe, migdałowce oraz gaje pomarańczowe. Na stokach znajdują się posiadłości winiarskie – quintas, z towarzyszącymi budynkami gospodarczymi.
Historia
Podczas wykopalisk w rejonie Mirandeli odkryto nasiona winorośli właściwej, które mają od 3 do 4 tysięcy lat. Rozwój upraw winorośli i winiarstwa miał miejsce w czasach panowania rzymskiego, w III i IV wieku. W średniowieczu cystersi w znaczący sposób przyczynili się do zagospodarowania regionu. Wraz ze wzrostem znaczenia handlowego wina, zaczęto zwracać uwagę na jego jakość, a wino porto stało się ważnym towarem eksportowym, głównie na rynki holenderski i angielski od XVII wieku.
10 września 1756 roku markiz de Pombal zainicjował utworzenie Generalnego Stowarzyszenia Hodowców Winorośli Górnego Porto (Companhia Geral da Agricultura das Vinhas do Alto Douro), którego celem była m.in. klasyfikacja winnic i win w regionie z wyznaczonymi granicami oraz prowadzenie odpowiedniej dokumentacji. Granice zostały oznaczone 335 granitowymi znakami, co ochroniło region przed utratą renomy, która mogłaby wyniknąć z przyłączania gorszych terenów lub obniżania jakości wina. Dzięki tym regulacjom, po dwudziestu latach ceny porto potroiły się. Później granice regionu zostały rozszerzone.
W latach 1847-1848 agronom A. Moreira da Fonseca sklasyfikował działki w winnicach i podzielił je na sześć klas, uwzględniając wszystkie czynniki wpływające na jakość winogron i wina, które są stosowane do dziś. W połowie XIX wieku winnice zostały zniszczone przez choroby, przede wszystkim filokserę w 1863 roku, a ich odbudowa rozpoczęła się w 1876 roku z zastosowaniem nowych technik kształtowania stoków. Na odbudowę winiarstwa korzystnie wpłynęły zmiany legislacyjne oraz budowa linii kolejowej w dolinie Duero w latach 1873-1887. W 1907 roku granice regionu zostały poszerzone na wschód w kierunku granicy hiszpańskiej.
Od lat 70. XX wieku zaczęto mechanizować niektóre prace w winiarstwie, w tym organizację winnic, co wpłynęło na zmiany w krajobrazie. Za zharmonizowanie interesów winiarzy (zgromadzonych w Casa do Douro) i eksporterów wina odpowiada Instituto do Vinho do Porto.
Wina
Tradycyjnie w regionie uprawia się winogrona do produkcji wina porto oraz winifikuje je. Do 1986 roku monopol na starzenie i butelkowanie porto miały piwnice winne w Vila Nova de Gaia, do których winiarze z Alto Douro wysyłali swoje wina. Po 1986 roku wino porto może być produkowane bezpośrednio w majątkach winiarskich (quintas), co sprzyja powstawaniu nowych marek. Dopuszczalny wolumen produkcji (beneficio) oraz cena winogron z poszczególnych działek winnicy zależy od klasyfikacji, która obejmuje różne kryteria, takie jak położenie, nachylenie stoku, rodzaj gleby czy uprawiane odmiany.
W 1982 roku ustanowiono apelację Douro DOC dla niewzmacnianych win białych i czerwonych. Zwiększyło to różnorodność produkcji win i podniosło prestiż win z winogron uprawianych na glebach granitowych, według których do porto zarezerwowane są gleby łupkowe.
Szacuje się, że w regionie Douro uprawia się ponad 80 szczepów winorośli, z czego aż 48 jest dopuszczonych do produkcji wina porto. Oficjalna klasyfikacja dzieli je na bardzo dobre, dobre i przeciętne, przy czym za najlepszą uchodzi touriga nacional, jednak wina zwykle powstają z mieszanki kilku odmian.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
Joachim Krieger: Portugalia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
Karen MacNeil: The Wine Bible. Nowy Jork: Workman Publishing, 2001. ISBN 978-1-56305-434-1. (ang.).
Tom Stevenson: The Sotheby’s Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
