Alternarioza ziemniaka
Alternarioza ziemniaka, znana również jako sucha plamistość liści ziemniaka (ang. early blight of potato), to grzybowa choroba atakująca rośliny ziemniaka. Jest wywoływana przez dwa gatunki grzybów: Alternaria solani oraz Alternaria alternata.
Objawy
Pierwsze symptomy choroby mogą być zauważalne na liściach ziemniaków już na początku ich wzrostu. Objawiają się one poprzez pojawienie się brunatnoczarnych plam o średnicy od 0,5 do 2 cm. Charakterystyczną cechą tych plam jest koncentryczne strefowanie. Na początku mają one owalny kształt, ale z biegiem czasu przekształcają się w wieloboczne formy, ograniczone przez nerwy liścia. Wokół plam liście zyskują żółtawy odcień, a porażone tkanki ulegają nekrozie, co prowadzi do ich obumierania. Plamy mogą także pojawiać się na bulwach ziemniaka oraz czasami na łodygach. Na bulwach plamy są brunatne i wykazują koncentryczne strefowanie. Zaatakowana tkanka miękiszowa wytwarza wgłębienia, a miąższ chorej tkanki jest brunatny i wyraźnie oddzielony od zdrowej tkanki. Chore bulwy są bardzo twarde. W warunkach dużej wilgotności powietrza na plamach może pojawić się szary, aksamitny nalot, będący konidioforami produkującymi zarodniki konidialne. Plamy najwcześniej występują na dolnych liściach.
Szkodliwość
Przedwczesne obumieranie liści prowadzi do znacznego obniżenia plonów. Chore bulwy ziemniaków oraz owoce pomidorów stają się nieodpowiednie do spożycia. Ponadto, chore bulwy mają trudności z przechowywaniem, a po posadzeniu mogą nie kiełkować lub obumierać wkrótce po wykiełkowaniu. Różne odmiany ziemniaków różnią się stopniem odporności na tę chorobę. W Polsce epidemie alternariozy występują głównie w nielicznych, bardzo podatnych odmianach, takich jak na przykład ‘Frezja’. Choroba rozwija się szczególnie na roślinach osłabionych, wcześniej atakowanych przez inne patogeny lub niedożywionych, z niedoborem potasu. Straty plonów mogą wynosić od 20% do nawet 50%.
Epidemiologia
Grzybnia patogenu przetrwa zimę w chorych bulwach ziemniaków oraz w resztkach pędów pozostawionych w glebie po wykopkach. Wytwarzanie zarodników oraz ich kiełkowanie następuje jedynie w wilgotnych warunkach. Optymalna temperatura dla tego procesu wynosi od 19 do 23°C. Z kolei rozprzestrzenianiu zarodników sprzyja suche powietrze. Choroba najczęściej rozprzestrzenia się w okresach naprzemiennie występujących deszczów i dni bez opadów. Patogen znany jest jedynie w postaci anamorfy; jak dotąd nie zaobserwowano rozmnażania płciowego. Zarówno infekcje pierwotne, jak i wtórne są spowodowane przez bezpłciowo wytwarzane zarodniki konidialne.
Wśród roślin uprawnych w Polsce, Alternaria solani powoduje również alternariozę papryki oraz alternariozę pomidora.
Zwalczanie
Zapobieganie chorobie polega na stosowaniu zdrowych sadzeniaków ziemniaka oraz uprawie odmian odpornych. Profilaktycznie, lub w przypadku pojawienia się pierwszych objawów choroby, zaleca się oprysk plantacji fungicydami takimi jak ditiokarbaminianowe i tiokarbamylowe (mankozeb, propineb), chloronitrylowe (chlorotalonil), dinitroanilinowe (fluazynam) oraz ftalimidowe (folpet). Należy również dokładnie usuwać resztki pożniwne z pola.
Brunatna plamistość liści ziemniaka
Niektórzy fitopatolodzy wyróżniają chorobę o nazwie brunatna plamistość liści ziemniaka, wywoływaną przez Alternaria alternata. Zgodnie z wykazem „Polskie nazwy chorób roślin uprawnych”, nie ma takiej osobnej choroby; chorobę ziemniaka wywołaną przez A. alternata i A. solani określa się jedną nazwą – alternarioza ziemniaka.
