Alternaria alternata (Fr.) Keissl.
Jest to gatunek grzybów należący do klasy Dothideomycetes. Jest to mikroskopijny grzyb, który wywołuje wiele chorób u roślin.
Systematyka i nazewnictwo
W klasyfikacji według Index Fungorum znajduje się w pozycji: Alternaria, Pleosporaceae, Pleosporales, Pleosporomycetidae, Dothideomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.
Obecnie znana jest jedynie anamorfa tego gatunku. Na podstawie badań molekularnych i ultrastrukturalnych ustalono, że teleomorfą może być jeden z gatunków grzybów z rodzaju Lewia.
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1832 roku przez Eliasa Friesa, który nadał mu nazwę Torula alternata. Obecną nazwę, uznaną przez Index Fungorum, wprowadził w 1912 roku Karl von Keissler.
Synonimy:
Cechy mikroskopowe i biochemia
Grzybnię tego gatunku można łatwo hodować na sztucznych pożywkach. Na pożywce MEA, w temperaturze 22–30 °C, kolonie osiągają średnicę 6 cm po siedmiu dniach. Konidiofory oraz konidia zazwyczaj mają średni złoty kolor. Konidiofory są proste lub lekko zakrzywione, mają 1–3 przegrody i długość do 50 μm, z szerokością od 3 do 6 μm, a na końcu mogą mieć jeden lub kilka porów. Zarodniki tworzą długie, często rozgałęzione łańcuchy. Pojedynczy zarodnik ma kształt jajowaty, półowalny lub rzadziej elipsoidalny, z widocznym u podstawy porem. Na szczycie znajduje się krótki, stożkowy lub walcowaty dzióbek, który nie przekracza jednej trzeciej długości zarodnika, w niektórych przypadkach dzióbek może być nieobecny. Kolor jest średni brąz, a ściany zarodników są delikatne. Zarodniki mają od 3 do 8 poprzecznych przegród, w miejscach przegród są lekko zwężone. Każda z podzielonych części zarodnika zawiera jedną lub dwie przegrody podłużne. Ich rozmiar wynosi 18–63 × 7–18 μm.
Strzępki wegetatywne u A. alternata są jednojądrowe. W grzybniach niektórych izolatów stwierdzono obecność cząstek wirusopodobnych.
Analizy chemiczne wykazały obecność mannitolu, różnych kwasów tłuszczowych oraz estrów kwasów tłuszczowych, w tym kwasu mirystynowego, palmitynowego, stearynowego, oleinowego i linolowego, a także białka oraz 11 wolnych aminokwasów.
W warunkach suchych, ponad 40% zarodników może przetrwać do 300 dni, a niektóre z nich zachowują żywotność przez ponad dziesięć lat w ziarnach pszenicy, chociaż liczba zarodników znacząco maleje w pierwszych latach przechowywania. Zauważono znaczny wzrost uwalniania konidiów, gdy substraty zarodnikujące przeniesiono z wilgotnych do suchych warunków. Konidia uwalniane są w rytmie dobowym między godziną 12.00 a 18.00.
Występowanie i siedlisko
Jest to gatunek o zasięgu kosmopolitycznym, szeroko rozpowszechniony na całym świecie. Poza Antarktydą można go znaleźć na wszystkich kontynentach oraz na wielu wyspach. Na północy jego zasięg sięga 62 stopnia szerokości geograficznej w Szwecji.
Alternaria alternata jest pasożytem i saprotrofem, rozwijającym się na licznych gatunkach roślin, jak również na różnych innych podłożach, w tym w glebie, na żywności oraz w wyrobach włókienniczych. Występuje w zróżnicowanych glebach, o różnym pH oraz w wielu różnych siedliskach. Został znaleziony w glebach, gdzie uprawiano czosnek, ryż, trzcinę cukrową, lucernę, len, gruszę, owoce cytrusowe, w lasach dębowych, eukaliptusowych i innych, w siedliskach halofitowych, na wydmach, pustyniach, sawannach, na dużych wysokościach w górach Pamiru, w jaskiniach guanowych i krasowych, w kopalniach uranu, na torfowiskach i wrzosowiskach, w glebach zasolonych, w słonych jeziorach, wodzie morskiej i słodkiej, w kanalizacjach, osadach ściekowych, w kompoście, paszach, kiszonkach, gnijącym drewnie, drewnie zagrzebanym w ziemi lub stale narażonym na działanie wody, w ścierze drzewnym, szlamie z papierni, w węglu brunatnym, odchodach królika, paliwie lotniczym, w gniazdach i piórach ptaków, a także w żywności i materiałach włókienniczych. W glebach nawożonych obornikiem stwierdzono jego znacznie większe natężenie niż w glebach jałowych.
W Polsce u roślin uprawnych powoduje alternariozę agrestu, alternariozę buraka, alternariozę cebuli, alternariozę cynii, alternariozę dyni oleistej, alternariozę drzew ziarnkowych, alternariozę konopi, alternariozę papryki, alternariozę ziemniaka, czarną plamistość maku oraz czerń krzyżowych.
