Alternaria Nees
Alternaria Nees to rodzaj workowców z klasy Dothideomycetes, obejmujący setki gatunków. Są to grzyby mikroskopijne, które mogą pełnić rolę saprotrofów lub pasożytów. Część z nich jest endemitami, jednak większość jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie.
Morfologia
Grzyby te występują głównie w formie anamorfy. Te, które produkują teleomorfę, wcześniej klasyfikowane jako Alternaria, obecnie według klasyfikacji Index Fungorum zostały przypisane do rodzaju Lewia.
Anamorfy wytwarzają konidiofory, które mają oliwkowobrunatną barwę, zazwyczaj są proste, choć czasami rozgałęzione. Czasami konidiofory wyrastają bezpośrednio z konidiów. Komórki konidiotwórcze mają cylindryczny kształt, są oliwkowobrunatne i posiadają pojedynczy punkt konidiotwórczy, do którego przylegają szerszym końcem. Konidia są podzielone przegrodami na dwie lub więcej komórek, przybierają kształt odwrotnie maczugowaty, elipsoidalny lub gruszkowaty, a ich kolor może być jasnobrunatny, oliwkowobrunatny lub oliwkowy. Powierzchnia konidiów może być brodawkowata lub gładka. Mogą występować pojedynczo lub w łańcuszkach. Konidia powstające pojedynczo mają zwykle długi, czasem rozgałęziony dzióbek oraz przegrody podłużne, natomiast konidia w łańcuszkach rosną akropetalnie, co oznacza, że starsze konidia stają się komórkami konidiotwórczymi następnych, co prowadzi do powstawania akropetalnych łańcuszków konidiów. Czasami wytwarzane są także chlamydospory.
Systematyka i nazewnictwo
W klasyfikacji według Index Fungorum, Alternaria należy do rodziny Pleosporaceae w rzędzie Pleosporales, klasie Pleosporomycetidae, podklasie Dothideomycetes, typie Pezizomycotina oraz królestwie Ascomycota, obejmującym grzyby.
Synonimy nazwy naukowej obejmują:
- Allewia E.G. Simmons,
- Crivellia Shoemaker & Inderb.,
- Elosia Pers.,
- Lewia M.E. Barr & E.G. Simmons,
- Macrosporium Fr.,
- Prathoda Subram.,
- Rhopalidium Mont.,
- Trichoconiella B.L. Jain,
- Undifilum B.M. Pryor, Creamer, Shoemaker, McLain-Romero & Hambl.
Gatunki występujące w Polsce
- Alternaria alternata (Fr.) Keissl. 1912
- Alternaria brassicae (Berk.) Sacc. 1880
- Alternaria brassicicola (Schwein.) Wiltshire 1947
- Alternaria capsici-annui Săvul. & Sandu 1936
- Alternaria chenopodii A. Raabe 1938
- Alternaria cerasi Potebnia 1907
- Alternaria cucumerina (Ellis & Everh.) J.A. Elliott 1917
- Alternaria crassa (Sacc.) Rands 1917
- Alternaria dauci (J.G. Kühn) J.W. Groves & Skolko 1944
- Alternaria dianthi J.V. Almeida & Sousa da Câmara 1903
- Alternaria eryngii (Pers.) S. Hughes & E.G. Simmons 1958
- Alternaria infectoria E.G. Simmons 1986
- Alternaria geophila Dasz. 1912
- Alternaria grisea Svilv. 1936
- Alternaria grossulariae Jacz. 1917
- Alternaria humicola Oudem. 1902
- Alternaria mali Roberts 1914
- Alternaria maritima G.K. Sutherl. 1916
- Alternaria papavericola Woudenb. & Crous 2013
- Alternaria petroselini (Neerg.) E.G. Simmons 1976
- Alternaria porri (Ellis) Cif. 1930
- Alternaria radicina Meier, Drechsler & E.D. Eddy 1922
- Alternaria raphani J.W. Groves & Skolko 1944
- Alternaria senecionis Neerg. 1946
- Alternaria scorzonerae (Aderh.) Loer. 1984
- Alternaria solani Sorauer 1896
- Alternaria scrophulariae (Desm.) Rossman & Crous 2015
- Alternaria somniferi (Har. & Briard) Sawada 1958
- Alternaria sonchi Davis 1916
- Alternaria tenuissima (Kunze) Wiltshire 1933
- Alternaria zinniae M.B. Ellis 1972
Nazwy naukowe przedstawione są na podstawie Index Fungorum. Ujęto tylko taksony, które zostały zweryfikowane. Wykaz gatunków opracował W. Mułenka i inni w pracy „Polskie nazwy chorób roślin uprawnych”. Autorzy zaznaczają, że jest to jedynie wstępna i niepełna lista. W polskiej literaturze naukowej można znaleźć wiele innych przedstawicieli rodzaju Alternaria, które nie zostały jednak rozróżnione pod kątem gatunkowym.
Znaczenie
Grzyby z rodzaju Alternaria są powszechnie występujące na całym świecie i można je znaleźć w różnych środowiskach. Rozwijają się w górnych warstwach gleby, na roślinach, owocach, warzywach, materiałach włókienniczych, a także w kanalizacji, systemach klimatyzacyjnych oraz na wilgotnych powierzchniach, takich jak ściany czy parapety. Ich zarodniki są obecne także w powietrzu.
Niektóre gatunki wywołują poważne choroby roślin, znane jako alternariozy, które szacuje się, że powodują około 20% szkód w rolnictwie. Do chorób tych należą między innymi: alternarioza agrestu, alternarioza buraka, alternarioza cebuli, alternarioza chryzantemy, alternarioza cynii, alternarioza cynerarii, alternarioza dyni oleistej, alternarioza dyniowatych, alternarioza goździka, alternarioza lewkonii, alternarioza naci marchwi, alternarioza papryki, alternarioza pietruszki, choroba pomidora, alternarioza tytoniu, alternarioza ziemniaka oraz czerń krzyżowych.
Niektóre gatunki mogą także powodować choroby skóry, błon śluzowych, oczu (tzw. grzybice) oraz problemy z układem oddechowym u ludzi i zwierząt. Zarodniki Alternaria są jednymi z najgroźniejszych alergenów, mogących prowadzić do kataru siennego, astmy i innych schorzeń. W Polsce najwyższe stężenie zarodników różnych gatunków grzybów Alternaria występuje głównie w czerwcu i lipcu.
