Alternacja heraldyczna to zasada, która zabrania umieszczania w herbach metali na metalach (kolory srebrny i złoty) oraz kolorów na kolorach (pozostałe barwy).
Wyjątki
Od tej zasady istnieją wyjątki, szczególnie w przypadku herbów historycznych, które ją łamią. Przykładem może być herb Królestwa Jerozolimskiego, gdzie w srebrnym polu znajduje się złoty krzyż jerozolimski, oraz herb szlachecki Białęga, w którym w złotym polu umieszczono srebrną krzywaśń. W obu tych przypadkach doszło do umieszczenia metalu na metalu. Znanym wyjątkiem, w którym tynktura została nałożona na tynkturę, jest herb Księstwa Szczecińskiego, jednego z pomorskich księstw, gdzie w błękitnym polu występuje czerwony gryf. Ta zasada została przeniesiona na herb Szczecina i jest obecnie najbardziej rozpoznawalnym wyjątkiem od zasady alternacji w polskiej heraldyce miejskiej.
Zasada alternacji nie odnosi się do drobnych elementów godeł, takich jak detale strojów itp. Jest także pomijana w przypadku umieszczania godeł na tarczy pokrytej różnorodnymi wzorami, takimi jak figury zaszczytne, pasy, słupy, romby czy szachownice (przykład: herb Luksemburga), lub gdy godła w tych barwach są umieszczane na jednolitym tle (jak w herbie Turyngii).
Nie ma również obowiązku przestrzegania zasady w przypadku prostych podziałów tarczy (np. w słup, w pas, czy w krzyż). W heraldyce francuskiej często spotyka się odstępstwa od tej zasady przy kolorowaniu figur zaszczytnych, zwłaszcza w odniesieniu do głowic i kantonów, gdzie zazwyczaj stosuje się kontrastowe kolory, szczególnie błękit i czerwień.
Łączenie tynktur
Zasada ta nie ma zastosowania do elementów godeł lub ich części.
Poniższa tabela ilustruje najczęściej występujące odstępstwa w kontekście uzbrojenia zwierząt.
Historia
W heraldyce, od XII wieku, używano czterech kolorów: błękit, czerwień, zieleń i czerń, oraz dwóch metali: złota i srebra. Futra, takie jak gronostaje i popielice (lub wiewiórki), także uznawano za tynktury.
Od schyłku średniowiecza dopuszczalne stało się umieszczanie w herbach barw naturalnych, czyli rzeczywistych kolorów przedmiotów przedstawianych jako godła. Ograniczona liczba barw, w zasadzie do podstawowych, wynikała z pierwotnej funkcji herbów jako rycerskich znaków identyfikacyjnych, które musiały być czytelne w trudnych warunkach pola bitwy z odpowiedniej odległości (reguła dwustu kroków). Z tego powodu w projektowaniu i opisie herbów nie używano półtonów, półcieni, zgaszonych kolorów ani perspektywy. Półtony były stosowane od czasów gotyku w celu uzyskania efektów trójwymiarowości, jednak były to zabiegi czysto artystyczne, a zastosowane w danym herbie różne odcienie, na przykład czerwieni, interpretowano domyślnie jako jedną czerwoną tynkturę.
Zobacz też
Bibliografia
Alfred Znamierowski: Insygnia, symbole i herby polskie. Warszawa: 2003. Brak numerów stron w książce.
Paweł Dudziński: Alfabet Heraldyczny. Warszawa: 1997. Brak numerów stron w książce.
