Alter Kacyzne

Alter Kacyzne

Alter Kacyzne (jid. ‏אַלטער קאַציזנע‎; ur. 31 maja 1885 w Wilnie, zm. 7 lipca 1941 w Tarnopolu) był polskim fotografem żydowskiego pochodzenia, pisarzem oraz publicystą, autorem licznych opowiadań, dramatów i powieści w języku jidysz. Stworzył setki zdjęć, które dokumentowały życie społeczności żydowskiej w Polsce w okresie międzywojennym.

Życiorys

Alter Kacyzne urodził się w ubogiej rodzinie w Wilnie, na terenach strefy osiedlenia w Imperium Rosyjskim. Jego ojciec pracował jako murarz, a matka była szwaczką. Kształcił się w chederze oraz w rosyjsko-żydowskiej szkole. W jego domu posługiwano się językiem jidysz. Pasjonował się literaturą i samodzielnie nauczył się hebrajskiego, rosyjskiego, polskiego, niemieckiego oraz francuskiego.

W wieku czternastu lat, po śmierci ojca w 1899 roku, podjął pracę jako praktykant w profesjonalnym studiu fotograficznym swojego wujka w Jekaterynosławiu (obecnie Dniepr w Ukrainie). Samodzielnie rozwijał swoje umiejętności i pisał opowiadania w języku rosyjskim, a także tworzył wiersze, które wysyłał do Szymona An-skiego.

W tym okresie ożenił się z Khaną Khachnov. W 1910 roku, zainspirowany dziełami Icchoka Lejba Pereca w jidysz, przeniósł się do Warszawy, gdzie otworzył własne studio fotograficzne. Nawiązał bliską relację z Perecem, który stał się jego mentorem literackim.

W latach 20. na zlecenie amerykańskiej organizacji HIAS (Towarzystwo Pomocy Żydowskim Imigrantom) zrealizował obszerną dokumentację fotograficzną życia żydowskiej społeczności w Polsce. Na zlecenie nowojorskiego dziennika „Forwerts” („The Jewish Daily Forward”) tworzył fotoreportaże z Polski oraz z takich miejsc jak Palestyna, Hiszpania, Maroko, Włochy czy Rumunia.

Jego działalność fotograficzna współistniała z twórczością literacką. Jako krytyk i eseista publikował artykuły na temat literatury i spraw społecznych w Warszawie i Wilnie, a także był współredaktorem kilku pism.

Wczesne lata 20. to okres, w którym razem z Dawidem Einhornem pracował nad serią literacką Di Teyve. Wydawał również krótkotrwałe czasopisma, takie jak Glokn (1921) oraz Ringen (1921–1922, we współpracy z Michałem Weichertem). Współtworzył magazyn „Literarisze Bleter”, który ukazywał się w latach 1924–1939, wspólnie z Izraelem Jehoszuą Singerem, Perecem Markiszem, Melechem Rawiczem i Nachmanem Majzelem.

W latach 30. angażował się w lewicowe gazety w jidysz, wydawał dziennik „Frajnd” (1934–1935, jidysz: דער פֿרייַנד, po polsku „Towarzysz”). W latach 1937–1939 prowadził dwutygodnik „Majn Redendiker Film” (po polsku „Mój mówiony film”), który zawierał krytyczne artykuły, tłumaczenia i satyry.

W 1939 roku, w obliczu zagrożenia, uciekł z rodziną do Lwowa (wówczas pod okupacją ZSRR), gdzie pełnił funkcję kierownika i wydawcy Państwowego Teatru Żydowskiego.

Zginął tragicznie w wyniku pobicia przez ukraińskich kolaborantów podczas pogromu w Tarnopolu, po wkroczeniu Niemców w 1941 roku. Jego żona, Khana, została zamordowana w obozie zagłady w Bełżcu, natomiast córka, Sulamita, przetrwała wojnę, ukrywając się w Polsce.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Dzieła Altera Kacyznego w bibliotece Polona

Zofia Borzymińska: Kacyzne Ałter. W: Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie. Oprac. Zofia Borzymińska i Rafał Żebrowski. T. 1: A–K. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, seria: Słowniki. ISBN 83-7255-126-X. [dostęp 2019-02-23].