Altana sądowa
Altana sądowa (niem. Gerichtslaube) to termin odnoszący się do zadaszonej trybuny sądowej, która funkcjonowała w średniowieczu. Służyła do ogłaszania wyroków, publikowania artykułów prawa miejskiego oraz odczytywania dekretów burmistrza i rady. Architektura tych konstrukcji inspirowana była budynkami municypalnymi z północnych Włoch, co miało na celu podniesienie prestiżu i znaczenia urzędników.
Jawność postępowania sądowego
Jawność w rozstrzyganiu sporów przez sądy ma swoje korzenie w starożytności. Gwarantowano ją m.in. poprzez rozstrzyganie spraw na świeżym powietrzu oraz umożliwienie obywatelom swobodnego dostępu do rozpraw. W średniowiecznej Europie istniała zasada, że sądy boże musiały być publiczne i odbywać się pod otwartym niebem (taki wymóg był zapisany np. w Zwierciadle saskim, stosowanym także na ziemiach polskich). Altany sądowe, jako budynki pozbawione okien i drzwi, miały na celu zapewnienie tej otwartości.
Budowa i ewolucja altan sądowych
Początkowo altany sądowe były konstrukcjami drewnianymi, opartymi zazwyczaj na 4–6 słupach, wznoszonymi w bliskim sąsiedztwie ratusza. W miarę jak ratusze miejskie były rozbudowywane, altany często były włączane do ich struktury, a ich funkcję stopniowo przejmowały sale sądowe. Chociaż w niektórych przypadkach altany pozostawały w użytku, ich znaczenie malało, a w rezultacie rozstrzygały w nich głównie sądy niższej instancji (Niedergericht). Z biegiem lat altany stały się jedynie elementem architektonicznym, podczas gdy funkcje sądownicze przeniesiono do ratuszy, a później do osobnych budynków sądów.
