Altana
Altana (znana również jako chłodnik lub ciennik) to lekka konstrukcja, często o ażurowej formie, umiejscowiona w ogrodzie. Może mieć charakter ozdobny, a także pełnić rolę niewielkiego placu zacienionego przez otaczające drzewa. Jej głównym celem jest ochrona przed deszczem oraz słońcem, a także stworzenie miejsca do spotkań i relaksu. Zazwyczaj altany stawiane są w punktach widokowych lub jako element podkreślający zakończenie osi kompozycyjnych ogrodu.
W przeszłości altany charakteryzowały się bogatą i dekoracyjną formą architektoniczną. W okresie od XVI do XVIII wieku budowano je jako murowane konstrukcje na prostokątnych lub wielobocznych planach, które mogły być otwarte lub zamknięte, z dachami namiotowymi lub kopulastymi wspartymi na ozdobnych kolumnach. W XVIII i XIX wieku altany w ogrodach krajobrazowych przybierały formy pagód, antycznych świątyń, gotyckich kaplic oraz wiejskich chat.
Obecnie do kategorii altan zaliczane są także zabudowane konstrukcje, letnie domki w ogrodzie czy na działce, które często nawiązują do wiejskich chat, a także posiadają przestronne tarasy i mogą być podpiwniczone.
Altana działkowa
W Polsce, zgodnie z przepisami prawa budowlanego, altany usytuowane na terenach rodzinnych ogrodów działkowych, o powierzchni zabudowy do 35 m² oraz wysokości do 5 m (w przypadku dachów dwuspadowych stromych) lub do 4 m (przy innych kształtach dachów), nie wymagają pozwolenia na budowę. Jednak według art. 30 ust. 1 pkt 1, konieczne jest zgłoszenie tego faktu w odpowiednim starostwie powiatowym lub urzędzie miasta na prawach powiatu. Altany o powierzchni zabudowy do 25 m² nie potrzebują nawet zgłoszenia, lecz należy poinformować zarząd rodzinnych ogrodów działkowych na piśmie.
W wyroku z dnia 9 stycznia 2014 roku (sygn. II OSK 1875/12), Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę na brak formalnej definicji altany. W swoim orzeczeniu powołał się na definicję z Wikipedii oraz słownika języka polskiego. Członkowie Polskiego Związku Działkowców zainicjowali obywatelski projekt ustawy mający na celu zmiany w ustawie – Prawo budowlane oraz innych aktach prawnych. Celem wnioskodawców było zlikwidowanie luki w prawie, która umożliwiała masowe wydawanie nakazów rozbiórki altan.
6 lutego 2015 roku Sejm uchwalił ustawę, a 5 marca 2015 roku została rozpatrzona przez Senat. Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 2 kwietnia, ogłoszona 15 kwietnia 2015 roku i weszła w życie 30 kwietnia 2015 roku.
Nowelizacja wprowadziła do ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych nową definicję altany działkowej. Zgodnie z nią, jest to wolno stojący budynek rekreacyjno-wypoczynkowy lub inny obiekt budowlany o powierzchni zabudowy do 35 m² oraz wysokości do 5 m w przypadku dachów stromych i do 4 m dla dachów płaskich. Powierzchnia tarasu, werandy lub ganku nie jest wliczana do powierzchni zabudowy, o ile ich łączna powierzchnia nie przekracza 12 m².
