Alpinizm i wspinaczka górska
Alpinizm, czyli wspinaczka górska, to forma wielowyciągowej wspinaczki, która odbywa się w terenie górskim i wymaga użycia specjalistycznego sprzętu wspinaczkowego, takiego jak liny, uprzęże, haki oraz posiadania odpowiednich umiejętności do korzystania z tego sprzętu. Wśród szczególnych rodzajów alpinizmu można wyróżnić taternictwo oraz himalizm.
Alpinizm ma dwa lub trzy różne znaczenia, które można określić jako szersze i węższe.
1A. W najbardziej dosłownym sensie, alpinizm odnosi się do każdej wspinaczki górskiej, która odbywa się w Alpach.
1B. W sensie potocznym, alpinizm obejmuje wszelką wspinaczkę górską (znaną także jako wspinaczka wysokogórska) w górach wysokich o rzeźbie alpejskiej, nie tylko w Alpach.
2. Z punktu widzenia polskich przepisów prawnych, alpinizm to szersza dziedzina sportu, która obejmuje praktycznie każdy rodzaj wspinaczki wymagający odpowiedniego przygotowania oraz zazwyczaj specjalistycznego ekwipunku i umiejętności jego używania. W skład tej dziedziny wchodzą:
- wspinaczka sportowa,
- wspinaczka wysokogórska,
- alpinizm jaskiniowy,
- narciarstwo wysokogórskie.
W wielu językach istnieją odpowiedniki terminów „chodzenie po górach” (np. niemieckie Bergsteiger, czeskie i słowackie horolezec, horolezectvo lub angielskie mountaineer oraz hiszpańskie montañismo). Polskie pojęcia taternik i taternictwo mają swoje korzenie w Tatrach, jednak ich znaczenie było kiedyś bardziej uniwersalne, a obecnie zostało zdominowane przez termin alpinizm.
Obecnie, terminy alpinizm i alpinista są powszechnie rozumiane na całym świecie, chociaż w krajach anglosaskich są one silniej kojarzone z Alpami. Dlatego poprawne tłumaczenie polskich terminów alpinizm i alpinista w szerszym kontekście to zazwyczaj mountaineering oraz mountaineer, a jedynie w specyficznych sytuacjach można użyć alpinism i alpinist.
W związku z tym, że Alpy oferują niemal każdy rodzaj formacji skalnych i lodowych, a większość technik wspinaczkowych została opracowana w tym regionie, termin alpinizm w języku polskim rozszerzył swoje znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od miejsca i sposobu jej uprawiania. Po II wojnie światowej termin ten konkurował z taternictwem, jednak ostatecznie zyskał dominującą pozycję. Inne określenia, takie jak andynizm, himalizm czy pireneizm, odnoszą się do wspinaczki w konkretnych regionach geograficznych.
Przykładem może być nazwa organizacji, która zrzesza większość klubów wysokogórskich w Polsce – Polski Związek Alpinizmu.
Za inicjatora alpinizmu w jego dosłownym znaczeniu (1A), które odnosi się do poznawania i zdobywania Alp metodami wspinaczkowymi, uznawany jest szwajcarski przyrodnik z Genewy, Horacy-Benedykt de Saussure, który działał w drugiej połowie XVIII wieku.
Zobacz też
- wspinaczka skalna
- wspinaczka lodowa
- speleologia
Przypisy
Bibliografia
Craig Luebben: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: Galaktyka, 2006. ISBN 83-89896-51-6. Brak numerów stron w książce.
Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: Galaktyka, 2003. ISBN 83-87914-09-6. Brak numerów stron w książce.
