Alpine Club (AC), Klub Alpejski
Alpine Club, znany również jako Klub Alpejski, jest najstarszym klubem górskim na świecie, utworzonym w Londynie w 1857 roku, gdzie ma swoją siedzibę do dziś. Głównym celem klubu jest organizacyjne i finansowe wsparcie działalności górskiej jego członków, co ma na celu ułatwienie dostępu do górskich obszarów na całym świecie. Jednocześnie klub nakłada na swoich członków obowiązek przestrzegania zasad etyki wspinaczkowej oraz ochrony naturalnych terenów górskich. Członkostwo w klubie jest otwarte dla wszystkich, niezależnie od narodowości, płci czy rodzaju aktywności wspinaczkowej. W ramach AC funkcjonuje Alpine Climbing Club (ACC), który zrzesza osoby o szczególnych osiągnięciach w wspinaczce. Kobiety mogły ubiegać się o członkostwo w Alpine Club od maja 1974 roku. W siedzibie klubu znajdują się biblioteka, archiwum, sale wykładowe oraz wystawiennicze. Klub jest wydawcą rocznika „The Alpine Journal” od 1863 roku, który publikuje relacje z osiągnięć członków oraz sprawozdania z wydarzeń klubowych. Alpine Club jest członkiem British Mountaineering Council oraz Międzynarodowej Federacji Związków Alpinistycznych (UIAA).
Działalność wspinaczkowa
W pierwszych dekadach istnienia klubu działalność jego członków przyczyniła się do rozkwitu alpinizmu, znanego jako „złoty wiek”, kiedy to zdobyto niemal wszystkie istotne szczyty Alp. Tragiczny finał wyprawy na Matterhorn w 1865 roku, kończący ten okres, miał duży wpływ na postrzeganie sportu w Wiktoriańskiej Wielkiej Brytanii. Mimo niewielkiego wzrostu liczby członków, w Klubie Alpejskim podejmowano działania mające na celu rozszerzenie działalności na inne regiony górskie, takie jak Skandynawskie Góry, Ruwenzori, Kaukaz, Karakorum i Himalaje. W latach 20. XX wieku, dzięki współpracy z Królewskim Towarzystwem Geograficznym, zorganizowano wyprawy na Mount Everest, zakończone jego zdobyciem w 1953 roku. Obecnie fundacja ta, znana jako Mount Everest Foundation, wspiera wyprawy do mniej znanych regionów i na niezdobyte szczyty.
Historia
Założenie Alpine Club
Początek 1857 roku przyniósł wśród brytyjskich wspinaczy ideę utworzenia klubu, który umożliwiłby wymianę doświadczeń poprzez pisemne relacje z dokonań wspinaczkowych. Zebrane relacje miały być publikowane w roczniku, co przyczyniłoby się do rozwoju wiedzy na temat eksploracji gór. Formalne założenie Alpine Club miało miejsce 22 grudnia 1857 roku podczas spotkania 12 alpinistów w Ashley’s Hotel w Covent Garden w Londynie. Edward Shirley Kennedy był jednym z organizatorów i przewodniczącym tego pierwszego spotkania. Do stycznia 1858 roku zaprosił kolejnych 18 mężczyzn do klubu. Cele klubu obejmowały organizację wypraw, korzystanie z map i książek oraz uczestnictwo w uroczystych obiadach klubowych. Pierwszy taki obiad odbył się 3 lutego 1858 roku w Thatched House Tavern w Londynie. W marcu 1858 roku wybrano Johna Balla na pierwszego prezesa klubu, a siedzibą klubu stały się wynajmowane pomieszczenia przy Trafalgar Square.
Osoby ubiegające się o członkostwo musiały wykazać się odpowiednim doświadczeniem wspinaczkowym i szacunkiem dla natury. O przyjęciu decydowało głosowanie. Wkrótce dodano także kryteria artystyczne, takie jak osiągnięcia literackie dotyczące gór. W pierwszych latach istnienia członkowie klubu zazwyczaj należeli do klasy średniej lub arystokracji, a ich status majątkowy nie był ograniczeniem dla przyjęcia do klubu. Roczna składka wynosiła jedną guineę (1 funt i 5 pensów), co odpowiada około 90 funtom według obecnej siły nabywczej. W 1858 roku, w pierwszym pełnym roku działalności klubu, było 80 członków, w 1861 roku – 158, a w 1863 już 281.
Nazwa „Alpine Club” odnosiła się do Alp, będących terenem działalności tej grupy Brytyjczyków, którzy w latach 50. i 60. XIX wieku mieli kluczowy wkład w rozwój sportowego alpinizmu. Jako pierwsza tego typu organizacja, Alpine Club nie potrzebował dodatkowego określenia geograficznego, co było już konieczne dla jego następców, takich jak austriacki Österreichischer Alpenverein (ÖAV) czy szwajcarski Schweizer Alpen-Club (SAC).
John Ball, pierwszy prezes klubu, uważał za ważne publikowanie relacji z wypraw górskich. Jesienią 1858 roku zaproponował Williamowi Longmanowi wydanie zbioru relacji pod tytułem „Peaks, Passes and Glaciers. A Series of Excursions by Members of the Alpine Club”. Jako redaktor nadzorował pięć wydań w latach 1859-1860, a książka odniosła wielki sukces, przyczyniając się do popularyzacji Alp i Klubu Alpejskiego. W 1863 roku AC zaczął wydawać rocznik „The Alpine Journal”, którego pierwszym redaktorem był Hereford Brooke George.
Alpine Club i rozwój alpinizmu w XIX wieku
Złoty wiek w Alpach
Początki działalności Alpine Club przypadły na okres „złotego wieku” alpinizmu, który rozpoczął się od wejścia na Wetterhorn w 1854 roku. Brytyjscy wspinacze, głównie członkowie AC, zdobyli większość znaczących szczytów Alp. W sezonach 1864 i 1865 z 43 pierwszych wejść jedynie pięć wykonały osoby spoza klubu. Do wybitnych alpinistów należeli m.in. Horace Walker, Leslie Stephen, John Tyndall, Adolphus W. Moore, Anthony A. Reilly, William Matthews oraz E.S. Kennedy. Kobiety, takie jak Lucy Walker, Meta Brevoot, czy siostry Pigeon, wspinały się z członkami klubu, lecz nie przyjmowano ich do AC i ich relacje często publikowano anonimowo lub pod nazwiskami mężczyzn. Złoty wiek alpinizmu zakończył się tragicznie podczas zdobycia Matterhornu w 1865 roku, co wpłynęło negatywnie na postrzeganie sportu i klubu.
Krytyka alpinizmu
Tragedia na Matterhornie wpłynęła na postrzeganie wspinaczki, a prasa brytyjska, w tym „The Times” i „Illustrated London News”, krytykowała sport oraz Alpine Club. John Ruskin oraz inni publicyści wyrażali sceptycyzm wobec alpinizmu, oskarżając AC o znieważanie gór. Edward Whymper, główny bohater tragicznej wyprawy, opublikował książkę „Scrambles amongst the Alps”, która mimo krytyki, zdobyła uznanie czytelników.
Srebrny wiek i rejony poza Alpami
W okresie „srebrnego wieku” alpinizmu, zakończonym wejściem na Dent du Géant w 1882 roku, członkowie AC wprowadzili innowacje, takie jak nowe drogi wspinaczkowe i zimowe wspinaczki, a także eksplorację gór poza Alpami. Zachęcano do zdobywania szczytów trudniejszymi drogami, a Albert F. Mummery stał się pionierem wspinaczek w Kaukazie. Wśród wspinaczy lat 90. XIX wieku, coraz więcej osób decydowało się na wspinaczkę bez przewodników. W miarę upływu czasu, coraz więcej członków AC zaczęło eksplorować góry na innych kontynentach, w tym w Himalajach i Karakorum.
Wynalazki sprzętowe i innowacje
Edward Whymper zaprojektował pierwszy namiot górski, który ważył około 10 kg i był przeznaczony dla czterech osób. W ciągu lat Alpine Club wspierał badania nad linami alpinistycznymi i przyjął system sygnałów wzywania pomocy zaproponowany przez C.T. Denta.
Alpine Club do wybuchu II wojny światowej
Organizacje alpinistyczne
Na przełomie XIX i XX wieku wielu członków AC zaangażowało się w lokalne kluby wspinaczkowe. W 1898 roku powstał Climbers’ Club, a w 1902 roku Fell and Rock Climbing Club, który był otwarty dla wszystkich, w tym kobiet. Powstały w 1907 Ladies’ Alpine Club, zrzeszający wyłącznie kobiety, został formalnie włączony do AC w 1975 roku.
W górach pozaeuropejskich
W 1908 roku, podczas pięćdziesięciolecia istnienia klubu, członkowie AC uznali, że przyszłość alpinizmu leży poza Alpami. W pierwszej dekadzie XX wieku, E. Whymper i N. Collie eksplorowali Góry Kanadyjskie, a pastorzy z Church Mission Society popularyzowali góry Japońskie. W 1905 roku członkowie AC podjęli pierwsze wspinaczki w Ruwenzori, a w Himalajach rozpoczęto eksplorację Karakorum i Nanga Parbat.
Współczesna działalność
Alpine Club ma na celu ułatwienie dostępu do gór i ich eksplorację, wspieranie sztuki, nauki i literatury związanej z górami, a także promowanie idei ekologii i zrównoważonego rozwoju. Członkostwo w AC mogą uzyskać osoby aktywne w alpinizmie lub związane z górami poprzez działalność naukową lub artystyczną. Kobiety mogą ubiegać się o członkostwo od 1974 roku, a w 2023 roku klub zrzeszał ponad 1500 członków.
Członkostwo
Osoby ubiegające się o członkostwo w AC powinny mieć doświadczenie w alpinizmie oraz rekomendację aktualnego członka klubu. Osoby o wysokich osiągnięciach mogą dołączyć do Alpine Climbing Group. W 2023 roku, w klubie znajdowało się ponad 1500 członków, co stanowi najwyższą liczbę w historii AC.
Siedziba
W 1991 roku klub nabył ponad stuletni budynek przy Charlotte Road w Londynie, który stał się pierwszą siedzibą AC na własność. Wcześniejsze siedziby klubu znajdowały się przy Trafalgar Square, Savile Row oraz South Audley Street.
Biblioteka i zbiory
Biblioteka AC została założona w 1857 roku, gromadząc książki, mapy i dokumenty związane z działalnością klubu. W 1982 roku wydano pierwszy tom katalogu biblioteki. W ostatnich latach podjęto cyfryzację zbiorów, w tym archiwów klubowych oraz działalności wspinaczkowej w Himalajach.
Publikacje
Alpine Club wydaje rocznik „Alpine Journal”, który jest najstarszym czasopismem alpinistycznym i prezentuje artykuły członków klubu. Obecnie nakład wynosi około 1500 egzemplarzy, a treści wszystkich wydań są dostępne online.
Inna działalność
Klub organizuje sympozja poświęcone górskim regionom i aspekcie alpinizmu oraz wystawy w swojej siedzibie. Członkowie AC mogą ubiegać się o wsparcie finansowe w ramach AC Climbing Fund oraz Mount Everest Foundation.
Prezesi Alpine Club
Przypisy
Bibliografia
George Band: Summit. 150 Years of the Alpine Club. London: Collins, 2006. ISBN 978-0-00-720364-2.
Ronald Clark: The Victorian Mountaineers. London: B.T. Batsford, 1953.
Fergus Fleming: Killing Dragons. The Conquest of the Alps. London: Granta Books, 2000. ISBN 1-86207-379-1.
Alan Hankinson: A Century on the Crags. The story of rock climbing in the Lake District. London: J.M. Dent & Sons, 1988. ISBN 978-0-460-04755-5.
Peter H. Hansen: „Albert Smith, the Alpine Club, and the Invention of Mountaineering in Mid-Victorian Britain”. W: Cynthia Herrup (redakcja): Journal of British Studies, Vol. 34, No. 3. Cambridge: Cambridge University Press, 1995. ISSN 00219371.
Maurice Isserman, Stewart Weaver: Fallen Giants. A History of Himalayan Mountaineering from the Age of Empire to the Age of Extremes. New Haven and London: Yale University Press, 2008. ISBN 978-0-300-11501-7.
Zbigniew Kowalewski, Janusz Kurczab: Na szczytach Himalajów. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1983. ISBN 83-217-2412-4.
Jack Longland: „Between the Wars. 1919-1939”. W: F.H. Keenlyside (redakcja): Alpine Journal. [Centenary Edition.] Volume 62. London: The Alpine Club, 1957.
Kenneth Mason: Abode of Snow. A History of Himalayan Exploration and Mountaineering. London: Rupert Hart-Davis, 1955.
Jill Neate: Mountaineering Literature. A Bibliography of Material Published in English. Milnthorpe: Cicerone Press, 1986. ISBN 0-902363-82-4.
Mirella Tenderini, Michael Shandrick, Danuta Hołata-Loetz (tłumaczenie): Pasja i powinność. Ludwik Sabaudzki, książę Abruzji. Katowice: Stapis, 2003. ISBN 83-88212-21-4.
Derek Walker: „The Evolution of Climbing Clubs in Britain”. W: Stephen Goodwin (redakcja): Alpine Journal. London: The Ernest Press / The Alpine Club, 2004. ISBN 978-0-948153-76-1.
Linki zewnętrzne
Teksty wszystkich trzech tomów zawierających biogramy i opis dokonań alpinistycznych członków Alpine Club do roku 1890 – Mumm’s Register
Katalog zbiorów biblioteki Alpine Club – Library catalogue
Katalog zbiorów klubowego archiwum (Alpine Club Archives) dostępny przez portal brytyjskiego archiwum narodowego (The National Archives) – Alpine Club Archives | The National Archives
Baza danych obejmująca działalność wspinaczkową w azjatyckich górach najwyższych (Himalayan Index) – Himalayan Index Alpine Club Library
Lista członków honorowych Alpine Club do roku 1981 – Honorary Members of the Alpine Club 1861-1981
