Alpha Condé (urodzony 4 marca 1938 w Boké) to gwinejski polityk, który przez wiele lat pełnił funkcję lidera opozycji oraz przewodniczącego Zgromadzenia Ludu Gwinei. Był kandydatem w wyborach prezydenckich w 1993 i 1998 roku oraz odniósł sukces w wyborach prezydenckich w 2010 roku. W latach 2010-2021 pełnił rolę prezydenta Gwinei, stając się pierwszym demokratycznie wybranym przywódcą tego kraju.
Życiorys
Alpha Condé przyszedł na świat w 1938 roku w mieście Boké, w zachodniej Gwinei. W wieku 15 lat wyjechał do Francji, gdzie rozpoczął studia w Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu oraz na Sorbonie. Po ukończeniu edukacji wrócił do rodzinnej ojczyzny.
Zaangażował się w działalność polityczną w latach 50., kiedy to przewodniczył Federacji Czarnoskórych Studentów we Frankofońskiej Afryce. Był zwolennikiem niepodległości Gwinei, co zostało osiągnięte w 1958 roku. Krytykując dyktatorskie rządy prezydenta Ahmeda Sekou Touré, stał się wrogiem państwowym, co zmusiło go do emigracji do Francji. W 1970 roku został skazany zaocznie na karę śmierci. W Paryżu wykładał prawa człowieka na Sorbonie.
W 1987 roku, podczas rządów prezydenta Lansany Conté, na emigracji założył Zgromadzenie Ludu Gwinei (Rassemblement du Peuple de Guinée, RPG). Powrócił do Konakry w maju 1991 roku, po wprowadzeniu w kraju systemu wielopartyjnego. Mimo tego, władze zakazały organizacji wiecu RPG na stadionie klubu Athlético de Coléah, a Condé zmuszony był szukać schronienia w ambasadzie Senegalu, aby uniknąć deportacji.
W grudniu 1993 roku wziął udział w pierwszych wielopartyjnych wyborach prezydenckich w historii kraju. Według oficjalnych wyników zajął drugie miejsce, uzyskując 19,55% głosów, w porównaniu do urzędującego prezydenta Conté, który zdobył 51,70% głosów. Władze unieważniły wyniki w niektórych okręgach wyborczych, które były jego bastionami. Opozycja uznała te wybory za sfałszowane. W wyborach parlamentarnych w czerwcu 1995 roku, RPG zdobyło 19 z 114 mandatów.
W kolejnych wyborach prezydenckich, które miały miejsce 14 grudnia 1998 roku, Condé zajął trzecie miejsce, zdobywając 16,6% głosów. Po raz kolejny odrzucił wyniki, uznając je za sfałszowane. Dwa dni po wyborach, 16 grudnia 1998 roku, został aresztowany pod zarzutem przygotowywania buntu przeciwko rządzącym. Przez ponad 20 miesięcy przebywał w więzieniu bez wyroku. W jego obronie interweniowała Amnesty International, oskarżając władze gwinejskie o łamanie praw człowieka, a Rada Unii Międzyparlamentarnej uznała jego aresztowanie za naruszenie immunitetu poselskiego. We wrześniu 2000 roku został skazany na 5 lat pozbawienia wolności za „przestępstwa przeciwko władzy państwowej i integralności terytorium kraju”, ale zwolniono go w maju 2001 roku na podstawie prezydenckiego prawa łaski, pod warunkiem rezygnacji z działalności politycznej. Po ułaskawieniu wyjechał do Francji. Jego partia zbojkotowała wybory parlamentarne w czerwcu 2002 roku oraz prezydenckie w grudniu 2003 roku.
Alpha Condé powrócił do Gwinei w lipcu 2005 roku. Po śmierci prezydenta Conté i zamachu stanu dokonanego przez kapitana Moussę Dadis Camarę w grudniu 2008 roku, początkowo poparł nowe władze wojskowe, które obiecały demokratyczne wybory i walkę z korupcją, nazywając ich „patriotami”. Z czasem, w miarę nierealizowania przez kapitana Camarę obietnic, jego stanowisko uległo zmianie i stał się krytykiem junty wojskowej. Jako lider RPG dołączył do koalicji partii opozycyjnych, znanej jako Forum Żywych Sił Gwinei (Forum des Forces Vives de Guinée), która domagała się organizacji wolnych wyborów. We wrześniu 2009 roku zorganizowali protest w Konakry, który został brutalnie stłumiony przez służby bezpieczeństwa. Następnego dnia Condé potępił masakrę i zapowiedział mobilizację społeczeństwa do kontynuowania protestów przeciwko „kryminalnemu reżimowi wojskowemu”.
W lutym 2010 roku, po utworzeniu rządu jedności narodowej przez przedstawicieli junty i opozycji na czele z Jeanem-Marie Doré, ogłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich w czerwcu 2010 roku. W pierwszej turze wyborów, która odbyła się 27 czerwca, zajął drugie miejsce z wynikiem 18,25% głosów. 7 listopada 2010 roku w drugiej turze zmierzył się z Cellou Dalein Diallo, zdobywając 52,5% głosów. 3 grudnia 2010 roku wyniki wyborów zostały zatwierdzone przez Sąd Najwyższy, a 21 grudnia 2010 roku Condé został zaprzysiężony na prezydenta Gwinei, jako pierwszy demokratycznie wybrany lider.
W wyborach prezydenckich, które miały miejsce 11 października 2015 roku, uzyskał reelekcję, zdobywając 58% głosów już w pierwszej turze, pokonując Cellou Daleina Diallo, który zdobył 31% głosów. 30 stycznia 2017 roku został wybrany na roczną kadencję na stanowisko przewodniczącego Unii Afrykańskiej.
5 września 2021 roku został obalony w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez wojsko.
Odznaczenia
Wielce Starożytny Order Welwiczji Przedziwnej (Namibia, 2019)
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona oficjalna: alphaconde.com. [dostęp 2010-12-03]. (fr.).
