Alp Arslan (właściwie Mehmed Ibn Dawud, urodzony w 1029 roku, zmarł 15 grudnia 1072) był sułtanem Wielkich Seldżuków w latach 1063-1072.
Życiorys
Był bratanek swojego poprzednika, Tughrila Bega. Alp Arslan prowadził politykę ekspansji terytorialnej.
Przejmowanie władzy po Tughrilu nie było proste, gdyż dwaj synowie Czaghri’ego Bega, Sulajman i Alp Arslan, również ubiegali się o tron. Drugiego z nich wspierał późniejszy długoletni wezyr Nizam al-Mulk, a Alp Arslan, mający doświadczenie wojskowe, zyskał ostateczne poparcie, co przyczyniło się do ustąpienia obozu przeciwnego. Nowy sułtan potwierdził swoją pozycję, aresztując i wykonując wyrok śmierci na wezyrze oraz doradcy Tughrila, Kundurim, który był jego osobistym wrogiem.
W 1064 roku Alp Arslan podbił Kerman, a rok później zdobył Ani, stolicę Armenii, zagrażając tym samym Gruzji. Ostatecznie Gruzja uniknęła niebezpieczeństwa, gdyż Turkmeni skierowali swoje działania ku wybrzeżom Morza Kaspijskiego.
Wiosną 1071 roku cesarz bizantyński Roman IV Diogenes zgromadził dużą armię, planując odbicie Armenii. Doprowadziło to do bitwy pod Manzikertem w wschodniej Anatolii, gdzie Seldżucy zwyciężyli, a cesarz Roman został wzięty do niewoli. Po tej bitwie cała Anatolia stała się dostępna dla Turkmenów, jednak Alp Arslan nie dążył do jej podboju. Po zwycięstwie udał się na wschód, aby zabezpieczyć swoje terytoria wzdłuż rzeki Amu-daria. Po drugiej stronie rzeki leżało państwo Karachanidów, które musiało zostać pokonane, aby zabezpieczyć wschodnią granicę sułtanatu w Chorezmie.
Alp Arslan był politykiem, który doprowadził do względnej stabilizacji w kraju. Był to czas rozwoju gospodarczego oraz kulturalnego państwa.
Zmarł w wyniku ran odniesionych podczas walk na wschodzie.
Bibliografia
Historia powszechna: Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu. Karol Wielki. T. 7. Mediaset Group SA, 2007. ISBN 978-84-9819-814-0. Brak numerów stron w książce
Bogdan Składanek: Historia Persji. T. II. Warszawa: Dialog, 2008. ISBN 978-83-61203-07-0. Brak numerów stron w książce
