Alojzy Wir-Konas, znany również jako Antoni Konas, pseudonim „Wir” (ur. 13 maja 1894 w Makowie, zm. 1940 w Charkowie) był polskim pułkownikiem piechoty w Wojsku Polskim, odznaczonym Orderem Virtuti Militari i będącym ofiarą zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się jako syn Antoniego i Wiktorii z Płaszczaków. Miał brata Edwarda, znanego jako „Mur” (1895–1916), który był legionistą i pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz Krzyżem Niepodległości.
29 czerwca 1912 roku ukończył naukę w c.k. Gimnazjum Realnym (IV.) w Krakowie. Następnie podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i był aktywnym członkiem Związku Strzeleckiego.
W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich jako dowódca kompanii i batalionu w stopniu porucznika, a w 1915 roku awansował na kapitana. Po kryzysie przysięgowym, w dniu 23 listopada 1917 roku, został wcielony do armii Austro-Węgier, przydzielony do batalionu szturmowego 12 Dywizji Piechoty i wysłany na front włoski w okolice Cordolezzo.
W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Od 1919 roku był dowódcą batalionu w 25 pułku piechoty, a następnie w 26 pułku piechoty, gdzie awansował na majora. Później powrócił do 25 pułku, biorąc udział w ofensywie kijowskiej oraz w walkach nad Dnieprem.
Od 16 października 1920 roku pełnił funkcję dowódcy 25 pułku piechoty w Piotrkowie, a w 1921 roku ukończył w Warszawie kurs wyższych dowódców. W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał działkę w osadzie Krasiczyn (gmina Żabczyce). 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku i 102. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 1 czerwca 1923 roku przeniesiono go do 84 pułku piechoty w Pińsku, gdzie objął stanowisko dowódcy pułku. 16 marca 1927 roku awansował na pułkownika z datą starszeństwa 1 stycznia 1927 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W styczniu 1930 roku został dowódcą piechoty dywizyjnej 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku na Śląsku. Od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933 roku był słuchaczem VII kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.
We wrześniu 1939 roku objął dowództwo rezerwowej 38 Dywizji Piechoty. W trakcie kampanii wrześniowej jego dywizja została przydzielona do Grupy Odwodów Naczelnego Wodza „Tarnów”, jednak szybkie postępy wojsk niemieckich spowodowały, że 38 DP włączono bezpośrednio do Armii „Małopolska”. Wraz z oddziałami, pod dowództwem generała broni Kazimierza Sosnkowskiego, próbował dotrzeć do oblężonego Lwowa. Został ranny 17 września 1939 roku w Woli Dobrostańskiej, a po agresji ZSRR na Polskę trafił do niewoli sowieckiej. Był więziony w obozie w Starobielsku, a wiosną 1940 roku zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, gdzie został pochowany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku znajduje się tam oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Na podstawie postanowienia nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 roku, Wir-Konas został pośmiertnie awansowany na stopień generała brygady. Awans ogłoszono 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Jego żoną była Antonina (1896–1991), z którą miał synów: Tadeusza (1921–1994), Jacka (1925–2002) oraz Janka.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1744 (28 lutego 1921)
- Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie: po raz pierwszy i drugi za służbę w POW w byłym zaborze austriackim oraz w czasie okupacji austriackiej)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
9 maja 1938 roku Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył jego wniosek, jednak nie przyznano mu Krzyża Niepodległości z Mieczami.
Zobacz też
- awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
Bibliografia
- Sprawozdanie XI. C. K. Dyrekcyi Gimnazyum Realnego (IV.) w Krakowie za rok szkolny 1911/12. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
