Szarłowski Alojzy, znany również jako A. Sulima, urodził się 2 grudnia 1845 roku w Żwirgżynie na Litwie, a zmarł 29 maja 1911 roku w Krakowie. Był polskim historykiem oraz badaczem dziejów Stanisławowa.
Życiorys
Alojzy Szarłowski przyszedł na świat w Żwirgżdynie, w powiecie kowieńskim, jako syn Ignacego Szarłowskiego i Anny Ginet. Swoją edukację rozpoczął w gimnazjum w Kiejdanach, a następnie kontynuował ją w Kownie. W 1863 roku brał udział w powstaniu styczniowym, walcząc w oddziałach Bolesława Kołyszki na Żmudzi oraz Feliksa Wysłoucha w powiecie trockim. W trakcie bitwy pod Olkienikami 31 maja 1863 roku odniósł rany. Po ich wyleczeniu, udał się do rodzinnego miasta, gdzie został aresztowany i osadzony w więzieniu w Trokach razem z ojcem. Po zwolnieniu z więzienia wyjechał do Moskwy. W 1869 roku, po uzyskaniu zwolnienia z nadzoru publicznego, przybył do Krakowa, gdzie ukończył studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1874–1906 pracował jako nauczyciel w gimnazjach we Lwowie, Stanisławowie i Krakowie. W tym czasie zbierał dokumenty oraz przeglądał archiwa, co pozwoliło mu napisać historię miasta i regionu. W Krakowie, od 1893 roku, prowadził wykłady na Kursach im. Baranieckiego, ucząc historii powszechnej, historii konstytucji oraz geografii kolonialnej. W 1887 roku, na wniosek Stanisława Smolki, został członkiem Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie.
Szarłowski angażował się także w działalność literacką i dziennikarską. Współpracował z czasopismem Kraj oraz pisał do takich publikacji jak: Przegląd Polski, Przegląd Powszechny, Kwartalnik Historyczny, Przegląd Lwowski, Kurier Poznański i Czas.
Zmarł w Krakowie, a jego ciało spoczęło w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim (kwatera HC, rząd północny). Jego żoną była Eugenia z Teodorowiczów, z którą miał cztery córki, w tym Helenę Halecką, żonę historyka Oskara Haleckiego. Alojzy Szarłowski jest także autorem wspomnień dotyczących powstania styczniowego na Litwie.
Ważniejsze publikacje
- Polityka Polaków a skargi Rusinów, Lwów 1880
- Rok 1863. Ze wspomnień Rosyanina, Poznań 1884.
- Krótki rys dziejów powszechnych. Przerobienie Karola Ploetz’a, dokonane przez Alojzego Szarłowskiego i Juljana Sutowicza, Kraków 1886.
- Rys historyczny miasta Stanisławowa, Stanisławów 1887.
- Stanisławów i powiat stanisławowski pod względem historycznym i geograficzno-statystycznym, Stanisławów 1887.
- Wpływ Polski na Moskwę w wieku XVII, Kraków 1892.
- Z dziejów etnografii rosyjskiej, Kraków 1893.
- Z dziejów Państwa Kościelnego 755–1846 – 1870 ze szczególnym uwzględnieniem zaboru Państwa Kościelnego, Kraków 1903.
- Od absolutyzmu do konstytucji w Rosji (1548—1905), Kraków 1906.
- Oskar Halecki, Z pierwszych dni powstania styczniowego w Kownie i na Żmudzi. Fragment z pamiętnika Alojzego Szarłowskiego, „Czas” 23.01.1938 r.
- Ze wspomnień Alojzego Szarłowskiego o powstaniu 1863 roku na Litwie, przygotowali do druku Oskar i Helena Haleccy, “Teki Historyczne” 12 (1962/1963), s. 221–278 [1]. Fragment Napoleon pod Moskwą [2].
Przypisy
Bibliografia
- Zbigniew Romek, Szarłowski Alojzy [w:] Słownik historyków polskich, pod red. M. Prosińskiej-Jackl, Warszawa 1994, s. 506–507.
- Agata Barzycka, Szarłowski Alojzy (1845–1911), powstaniec styczniowy, historyk [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 47 (z. 192), Kraków – Wrocław 2011, s. 105–106.
