Alojzy Prosper Biernacki
Alojzy Prosper Biernacki herbu Poraj (ur. 21 czerwca 1778 w Siąszycach, zm. 8 września 1854 w Paryżu) był ziemianinem z Kalisza, członkiem opozycji sejmowej kaliszan, posłem na sejm w 1830 roku, ministrem skarbu Rządu Narodowego Królestwa Polskiego podczas powstania listopadowego, wolnomularzem oraz pionierem nowoczesnego rolnictwa w Polsce.
Życiorys
Był synem Kazimierza, wojskiego ostaszowskiego, oraz bratem generała brygady Gabriela Józefa. Ukończył szkołę średnią we Wrocławiu, a w 1796 roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Wkrótce jednak przeniósł się na wydział kameralistyki, gdzie nauczano ekonomii i wiedzy rolniczej. Ożenił się z Marią Bischoffswerder, z którą miał dwie córki.
Najprawdopodobniej był pierwszym Polakiem, który zdobył uniwersyteckie wykształcenie rolnicze. Następnie poszerzał swoją wiedzę we Francji, Anglii i Niemczech. W 1801 roku wrócił do kraju, aby zarządzać rodzinnym majątkiem w Sulisławicach pod Kaliszem.
Postanowił zaszczepić Polakom osiągnięcia Zachodu w zakresie rolnictwa. Zreformował swój majątek, wprowadzając nowoczesne metody naukowe. Uwolnił chłopów od pańszczyzny, zamieniając ją prawdopodobnie na czynsze. Jako pierwszy w Polsce wprowadził płodozmian, projektował budynki gospodarcze i ulepszał narzędzia rolnicze. Zyskał sławę dzięki hodowli owiec rasy saskiej, której wełna była poszukiwana na rynkach niemieckich. Unowocześnił swoje gospodarstwo, wprowadzając sprowadzone z Anglii maszyny rolnicze.
Biernacki był również zwolennikiem mechanizacji rolnictwa i organizował odczyty oraz prelekcje na ten temat, m.in. w 1821 roku w Marchwaczu koło Kalisza. Edmund Stawiski (1813–1890) z Podłężyc koło Sieradza opublikował artykuł o Biernackim w „Encyklopedii rolniczej…” (tom I, s. 140 i nast.), podkreślając jego zasługi w propagowaniu postępu rolniczego, szczególnie w ogrodnictwie. Współdziałał w urządzaniu wzorowych gospodarstw u swoich przyjaciół, braci Banawentury i Wincentego Niemojowskich w Marchwaczu i Przystajni. W swoim majątku w Lututowie koło Wielunia założył szkołę, w której kształcono młodzież wiejską na agronomów oraz ogrodników.
Był jednym z czołowych działaczy pierwszej polskiej organizacji rolniczej – Królewskiego Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego, założonego w 1810 roku w Warszawie, oraz podobnego towarzystwa w Lipsku. Stanisław Staszic pozytywnie ocenił jego działalność w „Rocznikach Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk” (tom XVI, r. 1823). W Lututowie za własne środki założył szkołę rolniczą dla młodzieży chłopskiej i był członkiem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk.
Działalność polityczna
W 1830 roku został posłem z powiatu wieluńskiego i zaangażował się w walki parlamentarne po stronie opozycji kierowanej przez braci Niemojowskich. Jako poseł na sejm powstańczy podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa. Od 18 lipca 1831 roku był deputowanym z okręgu gminnego powiatu sieradzkiego, gdzie sprzeciwiał się dyktaturze gen. Józefa Chłopickiego. Zasiadał w komisji skarbowej, a później objął stanowisko ministra skarbu. Przedstawił sejmowi projekt przeniesienia chłopów na czynsze z prawem wieczystej dzierżawy i odkupu gruntów, którego realizacja miała trwać 10 lat.
Po klęsce powstania osiedlił się w Paryżu, gdzie działał w Towarzystwie Wychowania Narodowego, które 1 stycznia 1843 roku przekształciło się w Szkołę Polską w Batignolles. Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji. W 1834 roku został skazany przez władze rosyjskie na ścięcie za udział w powstaniu listopadowym.
Zmarł i został pochowany na Cmentarzu Montmartre w Paryżu.
Dzieła
Biernacki był autorem wielu artykułów w prasie fachowej. W 1850 roku w wydawanym w Lesznie „Ziemianinie” opublikował artykuł na temat drenowania ziemi za pomocą glinianych rurek, co było wówczas nowością. Pozostawił po sobie cenną spuściznę pisarską.
W 1808 roku wydał we Wrocławiu pracę pt. O zamianie zaciągów na daniny zbożowe lub pieniężne.
W 1809 roku ukazało się jego tłumaczenie Zasad rolnictwa rozumnego wybitnego agronoma Albrechta Thaera.
W 1815 roku opublikował Kalendarz kieszonkowy rolniczo-gospodarczy.
W 1819 roku w Berlinie wydał przekład pracy J. C. Loudona O zakładaniu folwarków wg zasad szkockiego gospodarstwa, uzupełniony uwagami tłumacza.
W 1823 roku we Wrocławiu zadebiutowała jego praca Wzór taniej, trwałej i wygodnej stodoły i opisanie dwukonnej angielskiej młocarni.
Przypisy
Bibliografia
- Łuczakówna-Kozerska H., Biernacki Alojzy Prosper, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom II, s. 76-78.
- Ruszkowski A., Alojzy Prosper Biernacki – pionier w dziedzinie nowoczesnego rolnictwa, [w:] „Na sieradzkich szlakach” nr 4 (48), 1997, XII, s. 43–44.
Linki zewnętrzne
Publikacje Alojzego Prospera Biernackiego w bibliotece Polona
