Alojzy Pawelec
Alojzy Pawelec (29 stycznia 1886, Marklowice Dolne – 18 sierpnia 1972, Katowice) był polskim lekarzem oraz działaczem politycznym ze Śląska. Pełnił funkcję senatora w III, IV i V kadencji II RP oraz był posłem na II kadencję Sejmu Śląskiego w II RP.
Życiorys
Urodził się w Dolnych Marklowicach, w wielodzietnej rodzinie chłopskiej Emanuela i Barbary z domu Stokowy. Miał sześciu braci i pięć sióstr. Bracia Wilhelm, Józef i Maksymilian brali udział w trzech powstaniach śląskich. Podstawowe wykształcenie zdobył w miejscu zamieszkania, a następnie uczęszczał do królewskiego gimnazjum katolickiego w Bytomiu, gdzie w 1907 roku zdał maturę. Studia medyczne odbył na uniwersytetach w Greifswaldzie, Wrocławiu (1909–1910), Dreźnie oraz Lipsku, gdzie w 1915 roku uzyskał tytuł doktora na podstawie rozprawy pt. Leprediagnostik im Mittelalter und Anneisungen zur Lepraschau (Diagnostyka trądu w średniowieczu i wskazówki do przeglądu literatury na ten temat). W czasie studiów we Wrocławiu był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a w Lipsku działał w niepodległościowej organizacji „Unitas”. Po powrocie na Śląsk kierował sanatorium gruźliczym w Sokołowsku (Görbersdorf) w pobliżu Wałbrzycha.
Był współorganizatorem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska w powiecie rybnickim. Angażując się politycznie po stronie polskiej, wziął udział w II i III powstaniu śląskim. Po 1922 roku pracował jako lekarz w Wodzisławiu Śląskim oraz pełnił funkcję dyrektora Lecznicy Przeciwgruźliczej Spółki Brackiej w Wodzisławiu Śląskim.
Początkowo był związany ze śląską chadecją. W 1926 roku przeszedł na stronę sanacji, zostając posłem NChZP na II Sejm Śląski (1930). Później uzyskał mandat senatora BBWR oraz OZN w III, IV i V kadencji (w ostatniej z nominacji prezydenckiej). W 1938 roku został wybrany wicemarszałkiem Senatu z ramienia OZN. Od lutego 1938 roku był prezesem OZN na Górnym Śląsku.
W czasie okupacji niemieckiej przebywał we Francji, a do Polski wrócił w 1946 roku. Przeprowadził się z Górnego Śląska na „odzyskany” Dolny, kontynuując pracę jako lekarz. Pełnił m.in. funkcję naczelnym lekarza Lecznicy Spółki Brackiej w Nowej Rudzie oraz naczelnym lekarzem Ubezpieczalni Społecznej w Wałbrzychu. W latach 1950–1951 był pełnomocnikiem Ministra Zdrowia do organizacji Państwowego Zespołu Sanatoriów Przeciwgruźliczych w Sokołowsku, a następnie do 1952 roku dyrektorem, a potem (do 1962 roku) ordynatorem Sanatorium nr 4 w Szczawnie-Zdroju k. Jeleniej Góry.
Od 1920 roku był mężem Eleonory z Grauer’ów, z którą miał troje dzieci: córkę Wandę oraz dwóch synów, Janusza i Zbigniewa.
Zmarł w Katowicach i został pochowany w Wodzisławiu Śląskim na cmentarzu przy ul. Pszowskiej (pole B-10-4).
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)
- Krzyż Niepodległości (19 grudnia 1933)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)
- Złoty Krzyż Zasługi (28 grudnia 1936)
Upamiętnienie
Wojewódzki Szpital Chorób Płuc w Wodzisławiu Śląskim nosi imię Alojzego Pawelca.
Przypisy
Bibliografia
- Henryk Rechowicz, Sejm Śląski 1922–39, Katowice 1971.
- Bogdan Cimała, Paweł Porwoł, Wacław Wieczorek, Wypisy do dziejów Rybnika i Wodzisławia Śląskiego, Opole 1985.
- Piotr Hojka, Wodzisław Śląski i ziemia wodzisławska w czasie II wojny światowej, Wodzisław Śl. 2011.
- Witold Marcoń, Lekarze w Sejmie Śląskim, „Medycyna Nowożytna”, Tom 17 z. 1, s. 126–134, 2011. [dostęp 2021-03-02].
