Alojzy Konstanty Drucki Lubecki (ur. 1801 w Warszawie, zm. 7 października 1864 w Dunedin) był polskim patriotą, uczestnikiem powstania listopadowego, emigrantem politycznym oraz pierwszym polskim osadnikiem w Australii.
Wczesne życie
Alojzy Konstanty Drucki-Lubecki pochodził z rodziny Druckich-Lubeckich. Jego dziadek Jan ożenił się z polską szlachcianką, z domu Jodko, i zdobył znaczne majątki na Wołyniu oraz we wschodnich regionach Polski. Jan był kuzynem księcia Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego, który był politykiem i ministrem skarbu Królestwa Polskiego w latach 1821–1830. Franciszek Ksawery, jako zwolennik ugody z Rosją, sprzeciwiał się powstaniu listopadowemu. W przeciwieństwie do niego, Alojzy Konstanty był antyrosyjskim nacjonalistą. Jako oficer polskiej armii uczestniczył w powstaniu, które miało miejsce w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku i zakończyło się klęską 21 października 1831 roku.
Emigracja
Po upadku powstania, autonomia Królestwa Polskiego została ograniczona, a represje wzrosły. Posiadłości księcia Alojzego Konstantego zostały skonfiskowane, zmuszając go do wyjazdu na wygnanie. Najpierw udał się do Drezna, a następnie do Francji i Anglii, gdzie brał udział w ruchu emigracyjnym zwanym Wielką Emigracją.
W 1836 roku w Londynie ożenił się z Laurą Duffus, rodowitą Szkotką z Sydenham, córką Thomasa Duffusa, plantatora z Indii Zachodnich. Laura była siostrą anglikańskiego duchownego, Johna Duffusa, który później został proboszczem St Luke’s Anglican Church w Liverpool, najstarszym kościele anglikańskim w Australii. W 1838 roku Lubeccy emigrowali do Australii, podróżując z bratem Laury, który przybył z żoną i pięciorgiem dzieci. Wyruszyli statkiem „Eden” pod dowództwem kapitana George’a Noble’a i 17 października 1838 roku dotarli do Sydney w Nowej Południowej Walii, najstarszego stanu Australii. Na nowym kontynencie Alojzy Konstanty był znany jako Alois Konstantine Lubecki.
W 1840 roku sprowadził do Australii swojego szwagra, hrabiego Lucjana Platera, który ożenił się z siostrą jego żony, Charlott Price Duffus. Platerowi towarzyszył jego brat Ferdynand, obaj byli również politycznymi emigrantami, uczestniczącymi w powstaniu listopadowym. Lubecki miał trudności ze znalezieniem pracy, więc 1 października 1840 roku jego żona założyła prywatną szkołę dla dziewcząt. Wkrótce nawiązali współpracę z siostrami Laury: Charlottą Plater oraz Susan, żoną Williama Griffitha, artysty z Londynu, który także emigrował do Australii. Na początku stycznia 1841 roku Lubeccy przenieśli się do Parramatty, gdzie ich szkoła została przeniesiona do Cough Cottage przy Aird Street. Opłata wynosiła czterdzieści gwinei rocznie i obejmowała naukę języka angielskiego, historii, geografii, pisania oraz arytmetyki. Za dodatkową opłatą dwóch gwinei na kwartał oferowano lekcje gry na fortepianie, śpiewu i rysunku, a za kolejną gwineę – francuskiego lub tańca. 31 stycznia 1841 roku urodził się syn Lubeckiego, któremu nadano imię Alois.
Na początku szkoła odnosiła sukcesy, a Lubecki brał udział w jej administracji, jednak pod koniec 1841 roku kolonię dotknął kryzys gospodarczy, co spowodowało katastrofalny spadek dochodów. W marcu 1842 roku Lubeccy stali się niewypłacalni, co doprowadziło do załamania nerwowego u Lubeckiego. Dzięki wsparciu żony i dwóch hrabiów Plater, udało mu się odzyskać zdrowie. Następnie Lubeccy przeprowadzili się do Sydney, gdzie urodziły im się dwie córki: Laura i Susan.
Około 1858 roku Lubeccy przenieśli się do stanu Wiktoria, zamieszkując przedmieścia Melbourne, w Heidelbergu. Lubecki pracował jako cukiernik, a jego żona jako nauczycielka. Ich syn, znany jako Alois Duffus Lubecki, 1 stycznia 1862 roku rozpoczął pracę w wiktoriańskiej służbie cywilnej w biurze telegraficznym jako stażysta.
Przeprowadzka do Nowej Zelandii
4 października 1863 roku, po spędzeniu 25 lat w Australii, książę Lubecki, jego żona i córka wyruszyli z Melbourne na pokładzie „City of Hobart” do Port Chalmers w Nowej Zelandii, gdzie osiedlili się w Dunedin. Później dołączył do nich ich syn Alois Duffus Lubecki.
Zamieszkali w rezydencji na rogu Regent Road i Queen Street, którą nazwali Eden Bank House. Nazwa „Eden” mogła nawiązywać do biblijnego ogrodu lub do statku, którym przypłynęli, natomiast „Bank” prawdopodobnie odnosił się do stromej pochyłości na froncie nieruchomości. Na bramie znajdował się napis „Kłodno”, nawiązujący do miejsca bitwy, w której odniósł zwycięstwo nad armią carską w czasie powstania listopadowego. W dużej, eleganckiej rezydencji z kamienia Madame Lubecki prowadziła w latach 1863–1864 szkołę dla dziewcząt.
Prawie rok po przybyciu do Port Chalmers, 7 października 1864 roku, książę Alois Lubecki zmarł w wieku 63 lat. Jego zniszczony grób można zobaczyć w Southern Cemetery w Dunedin. Książę Lubecki spoczywa obok jednego z synów, Jerzego Konstantyna Lubeckiego, który zmarł w wieku 18 lat w Greymouth w 1865 roku. Po śmierci męża, Laura przeprowadziła się do Gough Cottage na rogu George i Union Streets.
W 1865 roku syn Alois Duffus Lubecki został kierownikiem telegrafu w Dunedin, gdzie pracował przez ponad trzydzieści lat. Odegrał również kluczową rolę w zorganizowaniu pierwszego połączenia telefonicznego w Nowej Zelandii między Dunedin a Milton 2 lutego 1878 roku. W 1896 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał z matką w Nelson, gdzie mieszkała od 1894 roku. Żona księcia zmarła 22 stycznia 1901 roku, a Alois w 1926 roku.
W dzienniku The Argus, wydawanym w Melbourne, 6 kwietnia 1877 roku opublikowano informację o ślubie, który odbył się 21 marca w All Saints Church w Dunedin, Laury Josephine, córki Konstantina Aloisa Lubeckiego, z Frankiem Gellibrandem Pogsonem z Barewood Station w Otago.
Przypisy
Bibliografia
Lech Paszkowski: Polacy w Australii i Oceanii 1790-1940. Londyn: 1962.
Count Palter. W: Lech Paszkowski: Poles in Australia and Oceania 1790-1940. Australian National University Press, 1987. Brak numerów stron w książce.
Prince Lubecki. First Polish Settler in New South Wales. W: Lech Paszkowski: Poles in Australia and Oceania 1790-1940. Australian National University Press, 1987. Brak numerów stron w książce.
Alojzy Konstanty Drucki-Lubecki [online], Historic Cemeteries Conservation Trust of New Zealand (ang.).
