Alojzy Gembala (urodzony 22 maja 1904 w Rudzicy, zmarł 26 kwietnia 1963 w Cieszynie) był polskim historykiem, który specjalizował się w historii starożytnej. Był także nauczycielem, wykładowcą akademickim oraz pierwszym w historii prorektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
Życiorys
Pochodził z okolic Bielska-Białej. Ukończył gimnazjum w Cieszynie, a następnie studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po zdobyciu tytułu magistra rozpoczął pracę jako nauczyciel w krakowskich gimnazjach. W 1932 roku objął stanowisko nauczyciela historii w jedynym polskim gimnazjum po niemieckiej stronie Śląska, znajdującym się w Bytomiu. Dodatkowo kierował bursą, nadzorował finanse szkolne, wspierał rozwój biblioteki oraz wygłaszał wykłady w ramach Polskiego Uniwersytetu Ludowego na Opolszczyźnie. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy w 1933 roku, był narażony na prześladowania, ale jego cechowały duża odwaga cywilna oraz silne uczucia patriotyczne. Ostatecznie zmuszony był do opuszczenia Bytomia i powrócił do Cieszyna, gdzie podjął pracę w Gimnazjum im. Osuchowskiego, kontynuując nauczanie historii oraz prowadząc orkiestrę szkolną.
Przez całą II wojnę światową ukrywał się przed hitlerowcami, pracując m.in. w fabrykach mebli w Żywcu i Bielsku, posługując się zmienionym nazwiskiem. Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku rozpoczął pisanie pracy doktorskiej pt. Achaja i Związek Achajski, którą obronił w 1949 roku, uzyskując stopień doktora nauk humanistycznych w dziedzinie historii. W latach 1950–1956 był zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie, a następnie został skierowany do Opola, aby zorganizować tam studia historyczne. Uznawany jest za twórcę opolskiego środowiska historycznego. Na opolskiej WSP pełnił funkcję prorektora do 1958 roku, kiedy to musiał zrezygnować z powodu zdiagnozowanej poważnej choroby serca. Był autorem skryptu Historia starożytnego Wschodu. Należał do Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich oraz Opolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zmarł w Cieszynie 26 kwietnia 1963 roku i został pochowany na lokalnym cmentarzu komunalnym.
Przypisy
Bibliografia
S. Nicieja, Alma Mater Opoliensis. Ludzie, fakty, wydarzenia, wyd. UO, Opole 2004.
