Alojzy Jakub Aleksander Eysymontt, w języku rosyjskim Алексей Матвеевич Эйсмонт (urodzony 21 czerwca 1791 w Grodnie, zmarły w 1849 roku) był Polakiem w służbie rosyjskiej, pełniącym funkcję generała artylerii oraz uczestnikiem bitwy pod Borodino.
Życiorys
Urodził się w Horodnicy w pobliżu Grodna jako syn Macieja Tadeusza Eysymontta (1741-1805), stolnika grodzieńskiego, oraz Wiktorii Wołkowickiej (1758-1793), horodniczanki z Grodna. Podobnie jak jego bracia Michał (1792-1812) oraz Ignacy (1782-1818), ukończył grodzieński Korpus Kadetów, który opuścił w 1806 roku, a następnie został podporucznikiem w 4. brygadzie artylerii. Wraz ze swoim oddziałem brał udział w trudnej bitwie pod Pułtuskiem, stoczonej 26 grudnia 1806 roku, a następnie w krwawej bitwie pod Iławą Pruską, która miała miejsce 7-8 lutego 1807 roku. 9 lutego 1811 roku awansował na porucznika.
Za swoje zasługi podczas Wielkiej Wojny, od bitwy pod Borodino po oblężenie Paryża, został odznaczony orderem św. Jerzego IV klasy 30 grudnia 1813 roku oraz Złotą Szpadą z brylantami „Za męstwo”. W 1820 roku awansował na pułkownika artylerii w Korpusie Litewskim, stacjonując w Jampolu i Tulczynie w guberni podolskiej. W 1822 roku, podczas wizyty w Kiszyniowie, gdzie poznał Aleksandra Puszkina, dowodził 16. brygadą artylerii. W 1826 roku, po awansie na generała majora, objął dowództwo nad dywizją stacjonującą w Tambowie, a później 2. Brygadą piechoty Tomskiej w Bukareszcie (1831). Ostatnią jednostką, którą dowodził przed przejściem na emeryturę, była 20. dywizja piechoty w Ufie. Oprócz wymienionych odznaczeń, otrzymał również ordery św. Anny I i IV klasy, order św. Włodzimierza z kokardą na wstędze oraz Srebrny Krzyż za 1812 rok.
Wojna 1812
Oto lista bitew, w których brał udział Alojzy Eysymont:
- Borodino
- Krasne
- Lützen
- Budziszyn
- Drezno
- Kulm
- Lipsk
- Paryż
Kariera oficerska
- Podporucznik artylerii – 1806
- Porucznik – 9 lutego 1811
- Kapitan – 5 grudnia 1813
- Pułkownik – 1820
- Generał major – kwiecień 1826
- Generał porucznik
Spotkanie z Puszkinem
Książę Paweł Iwanowicz Dołgorukow (1787-1845) w swoim Dzienniku z dnia 30 kwietnia 1822 roku wspomina spotkanie pułkownika Eysymontta z Aleksandrem Puszkinem w Kiszyniowie.
„Обедал у наместника полковник артиллерийский Эйсмонт моих лет и обвешан орденами. Рассказывают, что, будучи при князе Яшвиле, он много выиграл по службе от чрезвычайного угождения сладострастию сего начальника, который, вместо наложниц, держал адъютантов. Теперь Эйсмонт смеется над молвою, имеет хороший чин, знаки отличия и, как слышно, готовится быть зятем князю Суццо. Пушкин и он спорили за столом на счет рабства наших крестьян. Первый утверждал с горячностию, что он никогда крепостных за собою людей иметь не будет, потому что не ручается составить их благополучие, и всякого владеющего крестьянами почитает бесчестным, исключая отца своего, который хотя честен, но не имеет на этот счет одинаковых с ним правил. Эйсмонт ловил Пушкина на словах, но не мог выдержать с ним равенства в состязании. Что принадлежит до наместника, то он слушал и принимался также опровергать его, но слабо и более шутками, нежели довodami сильnymi i убедительными, Я не осуждаю с своей стороны таковых диспутов, соглашусь даже i w tym, że многие замечания Пушкина справедливы, да i большая część благомысlących i просвещенных ludzi молча созnają się, że деспотизм мелких наших помещиков делает стыд человечеству и законам, но не одобряю привычки трактować о таких предметах на русском языке. — Пушкин ругает правительство, помещиков, говорит остро, убедительно, а за стульями слушают и внимают соблазнительным мыслям и суждениям…”
Ostatnie lata
Po dymisji w 1839 roku, Alojzy Eysymontt powrócił do rodowego majątku w Krasnogrudzie i dzierżawił majątek Łubnie. Starał się uporządkować sprawy majątkowe po swoim ojcu oraz braciach (Michał zginął pod Pskowem w 1812 roku, Antoni, sędzia pokoju w Sejnach, zmarł w tym samym roku, Ignacy zmarł w 1818 roku, a Józef, podkomorzy grodzieński, zmarł w 1820 roku), co udało się osiągnąć dopiero po jego śmierci przez bratanka, Ryszarda Łukasza Eysymonta. 3 grudnia 1843 roku ożenił się z Reginą z Obuchowiczów (1808-1881), dziedziczką dóbr Burdykowszczyzna, córką Adama Obuchowicza, sędziego ziemskiego mozyrskiego, oraz Anny z Wołodkiewiczów.
Ufundował w kościele Bernardynów tablicę rodzinną.
Przypisy
Bibliografia
- A. Boniecki – Herbarz Polski
- P.I. Dołgorukow, Dziennik
- Список генералам, штаб- и обер- офицерам Российской Арміи, с показаніем чинов, фамилій и знаков отличия, St. Petersburg 1831
- J. Szumski – Eysymontowie i Mejerowie, właściciele Hołnów Mejera i Krasnogrudy. [w:] Drobna szlachta podlaska w XVI – XIX wieku, Białystok 1991
