Alojzy Cybulski

Alojzy Cybulski

Alojzy Cybulski (urodzony w 1896 roku we wsi Bugaj, zmarły prawdopodobnie w 1947 roku na Lubelszczyźnie) był ludoznawcą, kolekcjonerem oraz twórcą pierwszego muzeum regionalnego w Zawoi, które poświęcone było kulturze ludowej Górali Babiogórskich.

Życiorys

Niewiele wiadomo o jego życiu. W latach 1934-1939 mieszkał w Zawoi, gdzie prowadził mleczarnię. Z pomocą Jerzego Muszyńskiego, emerytowanego prawnika i działacza regionalnego, założył małe muzeum regionalne, które mieściło się w zniszczonym budynku należącym do zarządu lasów, znanym jako Stolarni.

Współpracował z Muzeum Etnograficznym w Krakowie, a ówczesny dyrektor Tadeusz Seweryn uznał go za „zasłużonego dla kultury polskiej”. W archiwum Muzeum Etnograficznego w Krakowie znajduje się list z dnia 18 maja 1938 roku, w którym Alojzy Cybulski informuje o utworzeniu w lipcu 1936 roku zbiorów regionalnych, stanowiących zaczątek przyszłego Muzeum Babiogórskiego.

Alojzy Cybulski jest autorem jednego z najważniejszych źródeł dotyczących stroju Górali Babiogórskich – opracowania, które powstało w odpowiedzi na ankietę Poradni w Sprawie Stroju Ludowego, działającej przy Muzeum Etnograficznym w Krakowie. W swoim dziele zawarł materiały z przeprowadzonych badań i obserwacji, głównie na terenie Zawoi i Skawicy.

Po wybuchu II wojny światowej opuścił Zawoję i prawdopodobnie zginął w 1947 roku na Lubelszczyźnie, zamordowany przez UPA.

Zbiory muzealne

W czasie II wojny światowej zbiory zgromadzone przez Alojzego Cybulskiego zostały rozproszone. Część z nich została wywieziona przez hitlerowców, prawdopodobnie w celu przetransportowania do muzeów Goralenvolku, a część rozgrabili miejscowi. Po wojnie ocalałe eksponaty zostały zebrane przez Babiogórski Park Narodowy. Pierwotne zasoby muzeum są znane dzięki dokumentom sporządzonym po wojnie. Protokół przejęcia zbiorów etnograficznych byłego Muzeum Babiogórskiego z dnia 10 stycznia 1961 roku zawiera spis przedmiotów muzealnych z lat 1945-1948 oraz odtworzoną księgę inwentarzową Muzeum Babiogórskiego. Znajdują się tam również rewersy na eksponaty zabrane w 1949 roku przez Konserwatora Wojewódzkiego do renowacji. Protokół zdawczo-odbiorczy z 29 stycznia 1960 roku zawiera spis eksponatów wypożyczonych z Muzeum Babiogórskiego przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie na ogólnopolską wystawę sztuki ludowej, a także spis obrazów przekazanych Muzeum Etnograficznemu jako depozyt. W 1951 roku, w odpowiedzi na ankietę dotyczącą strat wojennych, Jerzy Muszyński, współtwórca Muzeum Babiogórskiego, sporządził listę eksponatów zaginionych podczas wojny.

Urszula Janicka-Krzywda, w Katalogu zbiorów etnograficznych Babiogórskiego Parku Narodowego, szacuje, że z kolekcji Cybulskiego ocalało około 300 obiektów. Wśród nich znajdują się obrazy (głównie oleodruki), rzeźby w drewnie, naczynia bednarskie związane z pasterstwem (takie jak foremki do masła i sera, czerpaki do żętycy), naczynia drewniane (solniczki, stępki, odcedzarki), łyżniki, naczynia żeliwne, a także jarzma, widły, narzędzia ciesielskie i stolarskie oraz elementy stroju: cucha, spodnie, pas i kapelusz.

Przypisy

Bibliografia

• Mała encyklopedia babiogórska, red. W. Midowicz, Pruszków 1992.
• Ewa Bednarska-Gryniewicz, Anna Kowalska-Lewicka, Anna Spiss: Etnografowie i ludoznawcy polscy : sylwetki, szkice biograficzne. T. IV. Wrocław: Wydawn. Nauk. DWN Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, 2014. ISBN 978-83-64465-10-9. OCLC 55860393. (pol.).