Alojzy Alth

Alojzy Alth (ur. 2 czerwca 1819 w Czerniowcach, zm. 4 listopada 1886 w Krakowie) był polskim geologiem, paleontologiem, prawnikiem oraz profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Życiorys

Ukończył szkołę średnią oraz kurs filozofii w Czerniowcach. W latach 1837–1841 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie uzyskał tytuł doktora praw. Po ukończeniu studiów pracował jako rzecznik sądowy we Lwowie, a w latach 1848–1855 prowadził własną kancelarię prawniczą. W tym samym okresie był również posłem na sejm prowincjonalny we Lwowie.

W 1855 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie kontynuował działalność prawniczą do 1876 roku. Wśród jego spraw znalazła się obrona J. Łempickiego, oskarżonego o pomoc w zabójstwie profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ludwika Zejsznera.

Jednocześnie prowadził obserwacje geologiczne i publikował prace naukowe, które ukazywały się między innymi w Jahrbuch für Mineralogie. Jego zainteresowania geologiczne były mocno związane z kontaktami z geologiem i botanikiem, Franciszkiem Herbichem. W 1862 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął katedrę Mineralogii i Geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1867-68 oraz 1878-80 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Od 1873 roku był aktywnym członkiem Akademii Umiejętności.

Był autorem około 40 prac naukowych z zakresu mineralogii, petrografii, geologii oraz tektoniki. Opracował pierwszą polską mapę hipsograficzną oraz napisał nowoczesny podręcznik mineralogii w języku polskim. Jako wiceprezes Towarzystwa Tatrzańskiego przedstawił pierwszy szczegółowy opis Doliny Chochołowskiej (Wycieczka do doliny Chochołowskiej, 1879) oraz badał skały w okolicach Czerwonych Wierchów. W 1876 roku zainicjował wydanie Atlasu Geologicznego Galicji.

Współpracował z Franciszkiem Bieniaszem oraz Marianem Łomnickim przy monografii fauny jurajskiej Wapień niżniowski i jego skamienieliny (1881). Zajmował się także badaniami dotyczącymi pochodzenia belemnitów oraz prowadził analizy pancerza ryb paleozoicznych z Podola.

Był członkiem wielu towarzystw przyrodniczych w Europie. Zgromadził również bogate zbiory paleontologiczne i geologiczne, które zostały zakupione dla katedry Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zmarł i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Q, płn.-wsch.).

Wybrane publikacje naukowe

Geognostisch-paleontologische Beschreibung der nachsten Umgebung von Lemberg (1849)
Ein Ausflug in die Marmaroscher Karpathen (1857)
Ueber die Gypsformation der Nord-Karpathen Lander (1858)
Rzut oka na kształt powierzchni Galicyi i Bukowiny (1861)
Rzecz o bryłach kulistych znajdujących się w okolicy Kałusza i Ładawy na Podolu (1864)
Zasady mineralogji (1869)
Rzecz o ropie i wosku ziemnym na Galicyi (1870)
Wapień niżniowski i jego skamienieliny (1881)

Przypisy

Bibliografia

Biogramy uczonych polskich, Część VII: Nauki o Ziemi i górnicze (pod redakcją Andrzeja Śródki), Ossolineum, Wrocław 1992

Literatura uzupełniająca

Stefan Kreutz, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 82–83. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0